man carrying baby drawing their foreheads

Ενημερωτικό δελτίο του ιδρύματος Blue knot για την προώθηση της κατανόησης της τραυματικής μνήμης

  • Όταν οι άνθρωποι μιλούν για τραυματικές αναμνήσεις συνήθως εννοούν τις άρρητες (μη συνειδητές)  σωματικές αναμνήσεις.
  • Οι τραυματική ανάμνηση  συχνά εισβάλλει στο παρόν ως τρέχουσα  απειλή  (van der Kolk, 2015).
  • Οι τραυματικές αναμνήσεις συχνά παρεισφρέουν στη συνείδηση ως θραύσματα έντονων αισθήσεων, συναισθημάτων, σκέψεων και αισθητηριακών εμπειριών.  π.χ. εικόνες, ήχοι, μυρωδιές.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο;

  1. Το τραύμα εμποδίζει τη ρητή (explicit) επεξεργασία και αυξάνει την άρρητη (implicit) επεξεργασία (Siegel, 2012).  Αυτό σημαίνει ότι η συνειδητή ανάκληση αναστέλλεται ενώ η αισθητηριακή ανάκληση αυξάνεται.
  2. Το τραύμα περιορίζει τη λειτουργία του ιππόκαμπου (λόγω της αυξημένης κορτιζόλης), διαταράσσει την εδραίωση της ρητής  μνήμης και ενεργοποιεί την αμυγδαλή (οδηγώντας στην απελευθέρωση αδρεναλίνης που εντείνει την άρρητη μνήμη).

Η αποκλεισμένη ρητή -παράλληλα με την ενισχυμένη άρρητη – επεξεργασία (Siegel, 2012) εξηγεί την παρείσφρηση των ξαφνικών ενοχλητικών αισθήσεων του σώματος, των συναισθημάτων και των αισθητηριακών εμπειριών από το παρελθόν.

Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι ενώ οι τραυματισμένοι άνθρωποι συχνά δεν μπορούν να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους, αναγκάζονται να τις αναπαραστήσουν (van der Kolk, 2015) σε μια ασυνείδητη προσπάθεια κατανόησης του νοήματος πίσω από τη συμπεριφορά.

Το τραύμα αποθηκεύεται στην μνήμη  σε μεγάλο βαθμό ως σωματικές αισθήσεις, αυτόματες αντιδράσεις και ακούσιες κινήσεις (Ogden et al, 2006) καθώς και ασυνείδητες συμπεριφορές «δράσης»  (Levine, 2015).

Η ανάγκη επίλυσης της τραυματικής εμπειρίας μπορεί να τροφοδοτήσει επαναλαμβανόμενες καταναγκαστικές ενέργειες και συμπεριφορές έως ότου το τραύμα μπορεί να υποβληθεί σε επεξεργασία (van der Hart et al, 2006).

Photo by Pixabay on Pexels.com

Η αναγνώριση της σχέσης μεταξύ επαναλαμβανόμενης, προβληματικής συμπεριφοράς και του  ανεπίλυτου τραύματος μπορεί να ενισχύσει την υποστήριξη που χρειάζονται οι επιζώντες  για να ανακάμψουν.

Πώς σχετίζεται η προδοσία ;

  • Μερικές φορές το «να ξεχνάς» είναι προσαρμοστικό και βοηθά στην επιβίωση (Freyd & Birrell, 2013;  Silberg, 2013) π.χ. όταν αμελείται  το καθήκον για  φροντίδα και το τραύμα όπως και η φροντίδα προέρχονται από την ίδια πηγή (Silberg, 2013).
  • Η έννοια του «τραύματος εκ προδοσίας» (ή της προδοσίας της εμπιστοσύνης) βοηθά να εξηγηθεί η «λήθη» της πρώιμης κακοποίησης της ζωής, επειδή τα παιδιά πρέπει να διατηρήσουν τον δεσμό με τους φροντιστές (Freyd, 1991).
  • Η «τύφλωση εκ της  προδοσίας» (η άρνηση του οφθαλμοφανούς) ή η «άγνοια» και η «λήθη» είναι μια στρατηγική επιβίωσης που συμβαίνει σε διαφορετικές σχέσεις στις οποίες η εξάρτηση υπερτερεί της ανάγκης για προστατευτική δράση (Freyd & Birrell, 2013).
  • Οι ενήλικες καθώς και τα παιδιά, μπορούν επίσης να «μην βλέπουν», να «μην γνωρίζουν» και να «μην θυμούνται» την τραυματική εμπειρία.
  • Ενώ «η λήθη» του τραύματος της προδοσίας μπορεί να βοηθήσει στην επιβίωση μπορεί επίσης να απειλήσει την υγεία.

Ζητήματα σχετικά με την αποκάλυψη

  • Η αποκάλυψη ή η μη αποκάλυψη της τραυματικής εμπειρίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αντιδράσεις άλλων ανθρώπων (Freyd & Birrell, 2013).
  • Η πλειοψηφία των ανθρώπων που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά ως παιδιά δεν αποκαλύπτουν το τραύμα τους μέχρι την ενηλικίωση, ενώ ορισμένοι δεν θα μιλήσουν ποτέ για αυτό (Freyd & Birrell, 2013).
  • Η αποκάλυψη είναι μια διαδικασία (και όχι ένα γεγονός) που επηρεάζεται από το κοινωνικό πλαίσιο, τα ζητήματα ασφάλειας και την ενδεχομενικότητα των δυσμενών επιπτώσεων που θα μπορούσε να επιφέρει η αποκάλυψη στην ζωή του παιδιού.
  • Η μη αποκάλυψη, η καθυστερημένη αποκάλυψη ή/και η αναίρεση της αποκάλυψης είναι συχνές όταν ο δράστης βρίσκεται κοντά στο θύμα (Freyd & Birrell, 2013, σ. 123).

Κοινωνικό πλαίσιο

  • Τόσο η ανάμνηση όσο και η «λήθη» (συνειδητή ή ασυνείδητή ) μπορεί να είναι θεραπευτική ή/και καταστροφική.
  • Το κοινωνικό πλαίσιο, οι ανισότητες στους εξουσιαστικούς συσχετισμούς, καθώς και οι νευρολογικοί παράγοντες, επηρεάζουν την κωδικοποίηση, την ανάκληση και την αξιοπιστία της μνήμης (Barlow et al, 2017).
  • Οι ανισότητες στις θέσεις κοινωνικής ισχύος μπορούν να επηρεάσουν αυτό που είναι σκόπιμο να θυμόμαστε (Barlow et al, 2017).
  • Οι εσωτερικές και εξωτερικές διεργασίες δεν επηρεάζουν μόνο αυτά που αποκαλύπτουμε, αλλά και αυτά που επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να γνωρίζουμε (Freyd & Birrell, 2013).

Μετάφραση – προσαρμογή : K. Δ. Μπλέτσος

Exit mobile version