Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Η νευρο- ευπλαστότητα της τραυματικής μνήμης

Η κριτική (δίκαια ή υπερβολική) που έχει ασκηθεί στον συμπαθή παππού της Ψυχοθεραπείας, θα μπορούσε άνετα να καταλάβει τα μισά ράφια της βιβλιοθήκης του Κογκρέσου.

Σε ένα πράγμα είχε -αποδεδειγμένα πλέον- δίκιο ο Σίγκμουντ. Ότι η συμπεριφορά μας σε μεγάλο βαθμό (και σχεδόν πάντοτε στην ψυχοπαθολογία) καθοδηγείται απο εκείνο που ίδιος είχε ονομάσει ενορμήσεις.

Ο ενορμήσεις σύμφωνα με την τρέχουσα επιστημονική αντίληψη, αντιπροσωπεύουν τα υποσυνείδητα εσωτερικευμένα μοντέλα (internal working models) και είναι συμπεριφορικά σχήματα (με τις αντίστοιχες νοητικές, συναισθηματικές και σωματικές τους διαστάσεις) που συνήθως έχουν σχηματοποιηθεί κατα την παιδική ηλικία.

Τα συγκεκριμένα συμπεριφορικά μοντέλα βρίσκονται αποθηκευμένα σε "σφραγισμένα" μνημονικά δίκτυα αποτελούμενα απο αρνητικά και ιδιαίτερα φορτισμένα συναισθηματικά γεγονότα (ψυχικά τραύματα, γεγονότα παραμέλησης, δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, απώλειες, ασθένειες, ατυχήματα κλπ.).

Η δράση τους πυροδοτείται απο συγκεκριμένους εσωτερικούς ή εξωτερικούς παράγοντες πυροδότησης (triggers), εξελισσόμενη ταχύτατα σε μη συνειδητό/ μη γνωστικό επίπεδο στις υποφλοιικές περιοχές του εγκεφάλου.

Μέχρι πρόσφατα οι νευροεπιστήμονες θεωρούσαν ότι άρρητες μνήμες είναι αδύνατον να τροποποιηθούν άμεσα εξαιτίας της ενοποίησης που υφίσταται η μνήμη (memory consolidation) όταν μεταφέρεται στην μακρόχρονη αποθήκευση (Long Term Memory).

Εξαιτίας της συγκεκριμένης (και όπως αποδείχθηκε εσφαλμένης) πεποίθησης, όλα τα ψυχοθεραπευτικά μοντέλα παραδοσιακά εστίασαν στην "εγκατάσταση" ανταγωνιστικών - παράλληλων (λειτουργικών) σχημάτων τα οποία μέσω της επανάληψης και της νευροπλαστικής ικανότητας του εγκεφάλου - της ικανότητας δηλαδή που έχει ο εγκέφαλος να δημιουργεί συνεχώς δίκτυα νευρικών κυττάρων - θα μπορούσαν ενδεχομένως να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά με τα πρωταρχικά δυσλειτουργικά σχήματα ή υπο προυποθέσεις να τα αντικαταστήσουν.

Έχουμε πλέον μια ικανή εξήγηση για τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στη θεραπεία του ψυχικού τραύματος, ιδίως εκείνου που έχει τις ρίζες του στην παιδική ηλικία. Παράλληλα έχουμε και μια σαφή ένδειξη ότι πιθανά υπάρχει ταχύτερος και ασφαλέστερος δρόμος για την θεραπεία.

Οι σύγχρονες εξελίξεις στις νευροεπιστήμες έχουν αποδείξει πλέον ότι οι παγιωμένες άρρητες μνήμες σε αντίθεση με ότι πιστεύαμε μπορούν να τροποποιηθούν και να αντικατασταθούν μέσα απ' την διαδικασία που αποκαλείται μνημονική επανενοποίηση (memory reconsolidation).

Η παραδοσιακή άποψη της αποθήκευσης της μνήμης θεωρεί ότι σε κάθε ανάκληση μιας προηγούμενης εμπειρίας, ανακτάται το αρχικό μνημονικό ίχνος. Αυτή η άποψη αμφισβητήθηκε από δεδομένα που δείχνουν ότι οι μνήμες κατά την διάρκεια της ανάκτησης είναι επιρρεπείς σε αλλαγές και επομένως κάθε μελλοντική ανάκτηση χρησιμοποιεί τις τροποποιημένες πληροφορίες.

Επίσης είναι σημαντικό να γνωρίζουμε οτι η τροποποίηση δεν αφορά τη διαγραφή του μνημονικού ίχνους του τραυματικού γεγονότος (αμνησία), αλλά των συναισθημάτων, των πεποιθήσεων και των σωματικών διεγέρσεων που επιφέρει η ανάκληση του. Με άλλα λόγια το τραύμα γίνεται -επιτέλους- μια κακή ανάμνηση και οχι μια διαρκής αναβίωση που φέρνει ξανά και ξανά στο παρόν όλο τον πόνο και τον τρόμο της στιγμής που δημιουργήθηκε.

Αυτές οι εξελίξεις μεταθέτουν τον στόχο της θεραπευτικής παρέμβασης στην κατεύθυνση της τροποποίησης της ίδιας της τραυματικής μνήμης και των συνοδών συναισθηματικών αντιδράσεων που προκαλεί η ενεργοποίηση της. Και πράγματι τις τελευταίες δυο δεκαετίες παρουσιάζεται μια ταχεία ανάπτυξη ψυχοθεραπευτικών μεθόδων που στοχεύουν άμεσα στην τραυματική μνήμη. Ενδεικτικά αναφέρω εδώ τις EMDR, Somatic Experiences, NARM, Flash techniques κλπ.

Αυτό είναι μοντέρνο διεπιστημονικό παράδειγμα πάνω στο οποίο μπορεί να εξελιχθεί η ψυχοθεραπευτική επιστήμη.

Ένα παράδειγμα που δεν απορρίπτει την θεωρητική / φιλοσοφική και εμπειρική παράδοση, αλλά που ταυτόχρονα προσφέρει ένα καινοφανές framework εξέλιξης του επιστημολογικού μας παραδείγματος, ώστε η διάγνωση να ξεφύγει απ την περιγραφικότητα, την κυκλική αιτιότητα και την αλληλοεπικάλυψη των κριτηρίων του DSM και του ICD για να μεταβεί σε αιτιολογικά μοντέλα της ψυχικής νόσου βασισμένα περισσότερο στην νευροεπιστήμη και λιγότερο στην στατιστική.

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Αναπτυξιακό τραύμα και διατροφικές διαταραχές

https://youtu.be/bQ5vKOGKvb4
Αναπτυξιακό τραύμα και διατροφικές διαταραχές σε παιδιά και εφήβους

Πλήθος ερευνών έχουν τεκμηριώσει τις τραυματικές ιστορίες των ανθρώπων που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές (Dalle Grave, Rigmonti, Todisco & Oliosi, 1996; Reyes-Rodriguez et al., 2011), με την σεξουαλική κακοποίηση της παιδικής ηλικίας childhood sexual abuse (CSA) να είναι το συνηθέστερο τραύμα (De Groot & Rodin, 1999; Wonderlich et al., 2001).

Ο Brewerton (2007) συνοψίζει τα ερευνητικά ευρήματα λέγοντας ότι η σεξουαλική κακοποίηση της παιδικής ηλικίας είναι στατιστικά σημαντικός αλλά μη ειδικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη διατροφικής διαταραχής.

Σε μια πρόσφατη μετα-ανάλυση 37 μακροχρονίων μελετών βρέθηκε ότι η παιδική σεξουαλική κακοποίηση συσχετίζεται με αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, διαταραχές διατροφής, διαταραχή μετατραυματικού στρες, διαταραχές ύπνου και απόπειρες αυτοκτονίας στην ενήλικη ζωή (Chen, Murad, Paras, Colbenson, Sattler, 2010).

Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι οι σεξουαλικά κακοποιημένες γυναίκες είναι πιθανότερο να αναφέρουν μια διατροφική διαταραχή και φτωχή ψυχική υγεία σε σχέση με μη σεξουαλικά κακοποιημένες γυναίκες (Faravelli, Giugni, Salvatori & Ricca, 2004; Tagay, Schlegl & Senf, 2010).

Άλλοι τύποι τραύματος που αναφέρουν οι ασθενείς που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές περιλαμβάνουν:

Φυσική και συναισθηματική κακοποίηση (Kent, Waller & Dagnan, 1999; Rorty, Yager & Rossotto, 1994), παρενόχληση και bullying (Matteo & Espelage, 2002), διαζύγιο και απώλεια κάποιου μέλους της οικογένειας (Dalle Grave, Rigmonti, Todisco & Oliosi, 1996; Mahon, Bradeley, Harvey, Winston & Paler, 2001)

Ειδικότερα το τραύμα είναι συχνότερο σε ασθενείς που πάσχουν από Βουλιμία σε σχέση με μη βουλιμικούς ασθενείς (Smolak & Murnen, 2002; Striegel-Moore, Dohm, Pike, Wilfley & Fairburn, 2002)

Η επικράτηση των τραυματικών γεγονότων στις πάσχουσες από διατροφικές διαταραχές κυμαίνεται απο 37% μέχρι 100% (Dalle Grave et al., 1996; Mitchell et al., 2012)

Συμπεριφορές  τραυματισμένων παιδιών:

  • Θυμός-Ευερεθιστότητα
  • Επιθετικότητα/tantrums
  • Παρορμητικότητα Συναισθηματικές μεταπτώσεις
  • Δυσκολία στη σύναψη και διατήρηση σχέσεων

Η Συμπεριφορά των τραυματισμένων παιδιών δεν είναι επιλογή, είναι βιολογία!

Τι προκαλεί το τραύμα

Μεταβολικές διαταραχές

  • Adrenaline
  • Noradrenaline
  • Cortisole
  • Testosterone

Συναισθηματικές & Συμπεριφορικές διαταραχές

  • Θυμός
  • Επιθετικότητα
  • Φόβος

Η (νευρολογική) κατάσταση του σώματος επηρεάζει:

  • Τα συναισθήματα
  • Την συμπεριφορά
  • Την σκέψη

Πως αντιδρά το σώμα στην απειλή, το τοξικό στρές  και τις αντιξοότητες ;

Mε την ενεργοποίηση (επικράτηση) του συμπαθητικού αυτόνομου νευρικού συστήματος

Επικράτηση του συμπαθητικού ΑΝΣ

  • Ο υποθάλαμος ενεργοποιεί τους αδρενεργικούς αδένες να ελευθερώσουν αδρεναλίνη και κορτιζόλη.
  • Οι ορμόνες τους στρες επηρεάζουν το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό σύστημα. Το ήπαρ παράγει γλυκόζη για να αυξήσει την ενέργεια του σώματος.
  • Οι μύες συσπώνται με αποτέλεσμα υπό τάση πονοκέφαλους , μυϊκούς και αυχενικούς πόνους.
  • Οι ορμόνες του στρές εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνουν την ικανότητα του σώματος να αντιστέκεται σε εξωτερικά παθογόνα.

Αναφορές

Understanding neurobiology of psychological trauma

Eating Disorders, Trauma, PTSD and Psychosocial Resources

Neurobiology of Stress-and Trauma

white background with brown color in vertical format
Photo by Karolina Grabowska on Pexels.com

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Η εποχή του "συνθετικού" ψυχοθεραπευτή

Είναι η εποχή της "σύνθεσης" ενός μετα- αφηγήματος που η ψυχοθεραπεία αναγνωρίζεται ως μια απαρτίωση πολλών και διαφορετικών εργαλείων (tools ή modules), τα οποία προέρχονται απο σχολές σκέψης και πρακτικής οι οποίες μπορεί να είναι ανταγωνιστικές ή ακόμα και ασύμβατες μεταξυ τους.

Μια κατακερματισμένη και μηχανιστική συρραφή τεχνικών και πρωτοκόλλων απ' την οποία απουσιάζει το θεωρητικό υπόβαθρο, οι γόνιμες υποθέσεις, ο στοχασμός στη βάση μιας μεθόδου κι ενός επιστημονικού παραδείγματος.

Στην χώρα του "οτι δηλώσεις είσαι" το μοντέρνο τρέντ είναι " Συνθετικός ψυχοθεραπεύτης".

Για να είσαι συνθετικός θα πρέπει να κατέχεις εις βάθος το κάθε επιμέρους! Θα πρέπει να εισαι σε θεση να διαχωρίσεις, να διαφοροποιήσεις, να βρείς τις κοινές συντεταγμένες των στοιχείων, θα πρέπει να μπορείς να εμπεριέχεις τις αντιφάσεις ώστε μέσα απ την πολυφωνία και την αντι-φωνία να καταλήγεις σε ενα λόγο συνεντικό εμπεριεκτικό και σε μια πρακτική με αρχή, μέση και τέλος.

Συνθετικός στην ψυχοθεραπεία σημαίνει πορεία ζωής και πρακτικής οχι αφετηρία. Συνθετικό στην ψυχοθεραπεία είναι κάθε κομμάτι ενος δυσεπίλυτου πάζλ και οχι ενα μίξερ για κάθε εύληπτο (και ευπώλητο) χυλό που σερβίρεται αριστερά δεξιά στα διάφορα κέντρα αριστείας.

Art: Alexander Liberman Synthesis n.d. (MOMA Collection)

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

family of four walking at the street

Συστημική θεραπεία

Τι είναι η συστημική θεραπεία
Σύστημα

Σύστημα είναι ένα σύνολο από μονάδες που αλληλεπιδρούν και αποτελούν τα συστατικά μέρη μιας συνολικής διάταξης ή οργάνωσης. Ο Ludwig von Bertalanffy, πατέρας της Γενικής θεωρίας των Συστημάτων ορίζει τα συστήματα ως συμπλέγματα στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση.

Aνθρώπινο σύστημα (πχ μια οικογένεια), είναι ένα σύνολο δύο ή περισσοτέρων προσώπων που μέσα στο χρόνο έχουν αναπτύξει σταθερά σχήματα (patterns) σχέσεων και αλληλεπιδράσεων.

Βασικές παραδοχές του συστημικού μοντέλου κατανόησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς

  • Η συμπεριφορά του ατόμου μπορεί να κατανοηθεί μόνο μέσα στο κοινωνικό του πλαίσιο (πχ το πλαίσιο της οικογένειας) λαμβάνοντας υπόψη το δίκτυο αλληλεπιδράσεων με τα άλλα μέλη του συστήματος.
  • Το όλο είναι μεγαλύτερο από τα μέλη του.
  • Εστιασμός στις διαδράσεις δηλαδή το ενδιαφέρον εστιάζεται στις σχέσεις μεταξύ των μελών του συστήματος και οι συμπεριφορές του κάθε ατόμου θεωρούνται ότι συνδέονται με τις συμπεριφορές των υπολοίπων μελών.
  • Κυκλική αιτιότητα: η συμπεριφορά ενός μέλους του συστήματος δεν θεωρείται αιτία μιας άλλης συμπεριφοράς αλλά σε κυκλική σχέση δηλαδή και οι δύο συμπεριφορές είναι ταυτόχρονα αιτίες και αποτελέσματα.
  • Ο παρατηρητής θέτει και το όριο του υπό παρατήρηση  συστήματος.

Βασικές έννοιες του συστημικού μοντέλου

  • Υποσύστημα: σύνολο μικρότερο του συστήματος (πχ το υποσύστημα των παιδιών σε μια οικογένεια).
  • Ιεραρχία: τα συστήματα είναι συνήθως πολυεπίπεδα με ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ των μελών και υποσυστημάτων τους.
  • Όρια: ανάλογα με τη διαπερατότητα των ορίων του συστήματος είναι περισσότερο ή λιγότερο κλειστό ή ανοιχτό σύστημα. Το όριο του συστήματος τοποθετείται αυθαίρετα από τον παρατηρητή.
  • Ομοιόσταση : η τάση του συστήματος να διατηρεί τη δυναμική του ισορροπία.
  • Μορφογένεση : η τάση του συστήματος για αλλαγή και εξέλιξη.

Μοντέρνες επιστημολογικές εξελίξεις
Κονστρουκτιβισμός

Είναι η επιστημολογική θεώρηση κατά την οποία η γνώση της πραγματικότητας απορρέει από την υποκειμενική αντίληψη και τη συνακόλουθη κατασκευή ή επινόηση του κόσμου και όχι από την αντικειμενική ύπαρξη του κόσμου.

Θεωρία της αυτοποίησης (Maturana & Varela) 

 Τα αυτοποιητικά συστήματα αυτοοργανώνονται. Επηρεάζονται από πληροφορίες του περιβάλλοντος μόνο υπό προϋποθέσεις. Ως εκ τούτου προχωρούν μόνο σε αλλαγές που ταιριάζουν στη δομή του συστήματος. Tα αυτοποιητικά συστήματα δεν γίνεται να καθοδηγηθούν. Επομένως ο θεραπευτής δεν γίνεται να «αλλάξει» μια οικογένεια πάρα μόνο να γίνει ο καταλύτης των διεργασιών  της αλλαγής.

Μεταμοντέρνο και θεραπεία (Foucault, Lyotard, Derrida)

Η μοντέρνα έννοια της απόλυτης αλήθειας απορρίπτεται από τους μεταμοντέρνους που δέχονται όλες τις αφηγήσεις χωρίς επικρίσεις. Η πραγματικότητα για εκείνους δεν είναι παρά μια κοινωνική κατασκευή. Η έμφαση μετατοπίζεται από το πλαίσιο (Bateson) στο κείμενο (Derrida). Αποδίδεται ιδιαίτερη έμφαση στη γλώσσα και οι πραγματικότητες, οι θεωρίες, τα συστήματα ιδεών θεωρούνται κατά κάποιο τρόπο αφηγήσεις. Τα ανθρώπινα συστήματα είναι συστήματα γλώσσας και δημιουργίας νοήματος. Το νόημα δημιουργείται και βιώνεται στο διάλογο με τους άλλους και με τον εαυτό. Στις κοινωνικές κατασκευές ανήκει ο κυρίαρχος λόγος και οι σχέσεις εξουσίας που συνδέονται μ’ αυτόν. Τα προβλήματα δημιουργούνται μέσω της γλώσσας και άρα μπορούν να αποδομηθούν μέσω της γλώσσας. Οι θεραπευτές δεν κατέχουν μια γνώση που οφείλουν να μεταλαμπαδεύσουν στους θεραπεύομενους. Θεραπευόμενοι και θεραπευτές είναι διαλογικοί σύντροφοι που συμμετέχουν στη διαδικασία συζήτησης (Anderson & Goolishian, Lynn Hoffman).  Οι συνεργατικοί θεραπευτές θεωρούν τους ίδιους τους θεραπευόμενους ως τους πλέον ειδικούς για τη ζωή τους. Οι θεραπευτές είναι ειδικοί (και υπεύθυνοι) μόνο για τη διευκόλυνση μιας θεραπευτικής συζήτησης.

  • Αμφισβήτηση της αντικειμενικής γνώσης.
  • Υπάρχουν πολλαπλές όψεις της πραγματικότητας που είναι κοινωνικές κατασκευές- προκαταλήψεις των θεραπευτών.
  • Συν-κατασκευή της πραγματικότητας με την οικογένεια.
  • Στην κατασκευή της πραγματικότητας συμμετέχουν η προσωπική ιστορία, το φύλο, η τάξη, το πολιτισμικό υπόβαθρο κλπ (φεμινιστική προσέγγιση).
  • Απόδοση νέου νοήματος στα οικογενειακά γεγονότα ζωής.

Αφηγηματική θεραπεία

Οι αφηγηματικοί θεραπευτές:

  • Προσανατολίζονται στην επανεξέταση της κυρίαρχης ιστορίας από τους θεραπευόμενους με την αμφισβήτησή της ώστε να αναδυθούν οι εναλλακτικές ιστορίες. Αναζητούν τις εξαιρέσεις στην αφήγηση. Προσεγγίζουν τις ιστορίες των ανθρώπων μέσα από την πολιτική σκοπιά και ιδιαίτερα τις ιστορίες καταπίεσης που συνδέονται με ρατσισμό, σεξισμό, προκαταλήψεις για το φύλο, την τάξη, το σεξουαλικό προσανατολισμό κλπ.
  • Εντοπίζουν τις εσωτερικευμένες αφηγήσεις που συνδέονται με τον κυρίαρχο λόγο της κοινωνίας και λειτουργούν καταπιεστικά στους θεραπευόμενους δημιουργώντας μια στάση ηττοπάθειας.
  • Θεωρούν ότι οι θεραπευόμενοι είναι οι πλέον ειδικοί για τις δικές τους ζωές και σχέσεις.
  • Προωθούν τον κοινωνικό ακτιβισμό.
  • Τοποθετούν το πρόβλημα έξω από το άτομο με τη μέθοδο της εξωτερίκευσης

 

Η μέθοδος της εξωτερίκευσης

  • Το πρόβλημα τοποθετείται έξω από το άτομο. Έτσι δημιουργείται χώρος για συζήτηση σχετικά με τη σχέση του ατόμου με το πρόβλημα, μειώνεται η ενοχή ενώ δεν καταργείται η υπευθυνότητα. Το πρόβλημα τοποθετείται έξω από την ταυτότητα του προσώπου.
  • Επιτρέπονται και επιδιώκονται οι πολλαπλές περιγραφές της ταυτότητας του προσώπου και των σχέσεων. Οι θεραπευόμενοι προσκαλούνται να προσδώσουν το δικό τους νόημα και άποψη – εξήγηση στα γεγονότα. Καθίστανται ορατές οι κοινωνικές πρακτικές που προωθούν, διατηρούν και τρέφουν το πρόβλημα. Εξετάζονται οι πολιτισμικές, κοινωνικοπολιτικές αφηγήσεις – ιστορίες που επιδρούν στους ανθρώπους που ζητούν βοήθεια. Επικροτείται η διαφορετικότητα και στόχος είναι να καταστούν ορατές οι πρακτικές διακρίσεων. Επιζητείται να αποκαλυφθεί ότι οι ικανότητες και οι γνώσεις είναι παρούσες στους θεραπευόμενους. Θεωρείται ότι οι άνθρωποι είναι οι πλέον ειδικοί για τις δικές τους ζωές και σχέσεις. Αποζητούνται εναλλακτικές περιγραφές και αφηγήσεις εκτός από την περιγραφή του προβλήματος. Επιδιώκεται η επανα-συγγραφή της ιστορίας του θεραπευόμενου που συχνά είναι κορεσμένη από προβλήματα.

Αναφορές

Δαμασκηνίδου, Κ. (2010) ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ για τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές του Ψυχολογικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Schlippe, A & Schweitzer, J. (2008) Εγχειρίδιο της Συστημικής Θεραπείας και Συμβουλευτικής University Studio Press.

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

happy little child smiling while peeking from tent

Ορισμένες σκέψεις επ' αφορμής της ζοφερής πραγματικότητας

Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ

Όταν η αγάπη χρησιμοποιείται ως φάρμακο (δεν είναι δηλαδή η πρωταρχική/ αυθεντική αγάπη των γονιών), φέρει όλα τα χαρακτηριστικά που έχει “κάθε ουσία” με παρόμοια δράση;

• Πρώτον εξαρτάται από την διαθεσιμότητα του παρόχου και την ανοχή του λήπτη.

• Δεύτερον είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην δοσολογία. Η αγάπη μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη μιας και μπορεί να έχει την ίδια ακριβώς τοξική επίδραση τόσο στην έλλειψη όσο και στην περίσσεια της.

Το στερημένο από αγάπη παιδί είναι σαν ένα ξερό χωράφι στα τέλη του καλοκαιριού. Περιμένει την απαλή φθινοπωρινή βροχή για να ξεδιψάσει, αλλά μπορεί να γίνει πλημμύρα καθώς καταρρέει σε μια ξαφνική νεροποντή που υπερβαίνει την απορροφητική του ικανότητα.

Αν όντως καταρρεύσει, η περίσσεια της “ρέουσας” αγάπης μπορεί να μετατραπεί σε χείμαρρο με τρομακτικά αποτελέσματα, τόσο για το ίδιο το παιδί, όσο και για τους γύρω του.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΑΠΟΡΡΙΠΤΟΥΝ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΑ

Τα παιδιά θέλουν την αγάπη. Για τα παιδιά η αγάπη δεν είναι επιλογή, είναι ζήτημα επιβίωσης. Τα παιδιά φοβούνται την αγάπη γιατί γνωρίζουν εμπειρικά ότι τα μεγαλύτερα δεινά της ζωής τους προήλθαν από αγαπημένα τους πρόσωπα ή απο πρόσωπα εμπιστοσύνης που τα έχουν προδώσει στο παρελθόν.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ ΑΣΧΗΜΑ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΑ

Τα παιδιά συμπεριφέρονται με τον τρόπο που έχουν μάθει, Η συμπεριφορά τους σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό αντανακλά τις προβληματικές σχέσεις στις οικογένειες τους, στις μειωμένες αναπτυξιακές ευκαιρίες που είχαν στην ζωή τους, αλλά και στην αρνητικότητα των ευρύτερων κοινωνικών συστημάτων απέναντι τους.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΑΤΑΝΙΚΑ (ΙΔΙΩΣ ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ)

Τα παιδιά, που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, παρουσιάζουν μια πρόωρη ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη (μικρομεγαλισμός) που χαρακτηρίζεται από διάχυτο ερωτισμό και πρόκληση. Η συμπεριφορά αυτή, απότοκο της ανάγκης ελέγχου (είναι προτιμότερο να θεωρείς τον εαυτό σου ως μια “ώριμη ερωτική γυναίκα” παρά ως άβουλο παιδί θύμα στις διαθέσεις του κακοποιητή σου), αποτελεί έναν επιβιωτικό μηχανισμό που ανέπτυξε ο ανώριμος παιδικός εγκέφαλος σε μια προσπάθεια να επιβιώσει των συντριπτικών επιδράσεων της σεξουαλικής κακοποίησης .

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΑΡΝΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΣΥΜΜΟΡΦΩΘΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ

Το ψυχικό τραύμα προκαλεί αλλοιώσεις σε συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου που συντονίζουν τις διεργασίες της ρητής και άρρητης μνήμης. Ο τραυματισμένος εγκέφαλος έχει προσανατολιστεί περισσότερο στο να “θυμάται” παρά στο να εγγράφει νέες εμπειρίες. Αυτή η προσαρμοστική διεργασία καθιστά ιδιαίτερα δυσχερές το οποιοδήποτε μαθησιακό έργο. Τα τραυματισμένα παιδιά κάνουν ακριβώς αυτό που τους επιτρέπει ο εγκέφαλός τους να κάνουν.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΜΕ ΤΙΜΩΡΙΑ ΚΑΙ ΣΤΕΡΗΣΗ

Ιδίως τα στερημένα και τιμωρημένα με κάθε δυνατό τρόπο παιδιά, δεν μαθαίνουν τίποτα απολύτως από την τιμωρία και την στέρηση, Αντίθετα ενισχύουν περαιτέρω και σταθεροποιούν τα αυτό - τιμωριτικά σχήματα που έχουν αναπτύξει κατά την πρώιμη παιδική τους ηλικία.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑ ΑΧΑΡΙΣΤΑ ΚΑΙ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΣ ΠΛΗΓΩΝΟΥΝ

Τα παιδιά έχουν μειωμένη ικανότητα συναισθηματικής ρύθμισης λόγω της ανωριμότητας του εγκεφάλου τους. Πολλές φορές επειδή δεν αντιλαμβάνονται επακριβώς την συναισθηματική τους κατάσταση ή δεν βρίσκουν λόγια να την εκφράσουν μπορεί να την εκδραματίσουν αντικαθιστώντας τα λόγια τους με πράξεις. Αναπτύσσουν ένα ιδιαίτερο τρόπο να λένε ¨ευχαριστώ”, “θύμωσα”, “φοβάμαι” μέσα απ' την σχηματοποίηση συμπεριφορικών προτύπων για κάθε πιθανή κατάσταση. Πχ ένα αγόρι που ενηλικιώνεται και αποχωρεί από μια δομή φιλοξενίας εφήβων μπορεί να ‘καταστρέψει” το δωμάτιο του για τον απλό λόγο ότι του είναι ευκολότερο να φεύγει από κάπου που τον “μισούν” παρά να φεύγει από κάπου που τον αγαπάνε. Τα παιδιά δεν έχουν τρόπο να “έρθουν σε εμάς” για να μάθουν την “γλώσσα” μας. Μόνο εμείς μπορούμε να πάμε σε εκείνα ζητώντας να μας διδάξουν.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΕΠΙΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΚΑΝΕΝΑ ΣΕΒΑΣΜΟ

Αν συμβαίνει αυτό, το πιθανότερο είναι ότι δεν τον κερδίσαμε. Ο σεβασμός δεν μπορεί να επιβληθεί! Ο καλύτερος τρόπος να διδάξουμε παιδιά είναι μέσα απ το προσωπικό μας παράδειγμα. Έχουμε επιδείξει άραγε τον απαιτούμενο σεβασμό στα παιδιά πριν απαιτήσουμε τον σεβασμό τους ;

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Μια σημείωση για την οριακή διαταραχή της προσωπικότητας

Η οριακή διαταραχή είναι κατά βάση η φυσιολογική απάντηση του νευρικού σύστήματος σε μάλλον "αφύσικες" καταστάσεις της παιδικής ηλικίας.

Η επανοργάνωση του νευρικού συστήματος εξαιτίας των τραυματικών ή αποστερητικών εμπειριών προκαλεί μια σωρεία νευροβιολογικών αλλαγών που επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης, συναίσθησης και συμπεριφορίκης δράσης του εγκεφάλου ( brain survival mode ).

Το συγκεκριμένο νευρολογικό πρότυπο χαρακτηρίζεται απο διχοτομική και απόλυτη σκέψη, φόβους εγκατάλειψής και μοναξιάς, συναισθηματική αστάθεια, μικρή ανοχή στην ματαίωση κλπ.

Εξ αυτών προκύπτει η παροιμιώδης στους θεραπευτικούς κύκλους, δυσκολία αντιμετώπισης της οριακής διαταραχής.

Τα επιστημονικά δεδομένα βέβαια ουδόλως συμφωνούν με την ---επίσης παροιμιώδη--- απροθυμία πολλών θεραπευτών να εμπλακούν με την συγκεκριμένη διαταραχή. Η οριακή διαταραχή είναι μια αντιμετωπίσιμη διαταραχή! Ιδίως στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει χρήση/κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών (το 60-70% των περιπτώσεων) η ψυχοθεραπεία μπορεί σε εύλογο χρονικό διάστημα να επιφέρει θεαματικά αποτελέσματα.

Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία και η βραχεία ψυχοδυναμική έχουν δείξει εξαιρετικά αποτελέσματα. Oι μοντέρνες τραυματοθεραπείες (EMDR - IFS) έχουν ανοίξει νέους και ελπιδοφόρους θεραπευτικούς δρόμους όπως και η θεραπεία σχημάτων (Shema Therapy).

Αλλά και κάθε θεραπεία που στηρίζεται στην αυθεντικότητα της θεραπευτικής σχέσης (προσωποκεντρικού, υπαρξιακού, συστημικού προσανατολισμού) μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματική.

Συμπληρωματικά της ατομικής θεραπείας μπορεί να βοηθήσει η ομαδική θεραπεία, καθώς και η συμπτωματική φαρμακευτική αντιμετώπισης των καταθλιπτικών και αγχωδών συμπτωμάτων. 

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

woman wearing gray long sleeved shirt and black black bottoms outfit sitting on gray wooden picnic table facing towards calm body of water at daytime

Νεότερες εξελίξεις στη θεραπεία των διατροφικών διαταραχών (μια παρουσίαση)

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Η αποφυγή της θεραπείας

Έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που δεν πάνε στην θεραπεία! Μήπως να αρχίσουμε να γράφουμε επιτέλους και για τα χαρακτηριστικά των θεραπευτών, που "απωθούν" τους θεραπεύομενους;

Μήπως να στοχαστούμε λίγο στις δικές μας προβολές! Τα δικά μας ναρκισσιστικά, οριακά και σχιζοειδή χαρακτηριστικά που δεν καθιστούν την δουλειά μας "ελκυστική " για τους ανθρώπους;

Μήπως είμαστε απόμακροι και ψυχροί απέναντι στους θεραπευόμενους μας, μήπως είμαστε απόλυτα ορθολογιστές, υπολογιστές και φιλοχρήματοι, μήπως απαιτητικοί, μήπως ακυρώνουμε τους ανθρώπους με τις αδιανόητα ψηλές μας προσδοκίες?

Η μήπως αντίθετα είμαστε υπέρ-δοτικοί, διαρκώς διαθέσιμοι, δεδομένοι και έτοιμοι να "θυσιαστούμε" για το "καλό" τους;

Ότι και να είμαστε, είμαστε άνθρωποι που λειτουργούμε στην βάση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας μας, του αξιακού μας κώδικα και της αντίστοιχης εκπαίδευσης που έχουμε πάρει. Και δρούμε ευελπιστώντας μέσα απ την ενεργή συμμετοχή μας στη θεραπευτική σχέση να γίνουμε ένα είδος καταλύτη για τις ενδογενείς αυτό-ιαματικές διεργασίες της ανθρώπινης ψυχής.

Η ψυχοθεραπεία θα είναι πάντοτε μια δουλειά επίπονη και συχνά μακροχρόνια και τα αποτελέσματα της δεν θα είναι πάντοτε απτά και μετρήσιμα.

Ο κάθε ένας από εμάς, δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως είναι εν-δυνάμει ασθενής και εν-δυνάμει θεραπευτής. Επίσης ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να φέρει στο μυαλό του έναν άνθρωπο που τον "αρρώστησε" κάποια στιγμή στη ζωή του και ίσως κάποιον άλλο που τον βοήθησε να "γίνει καλά".

Υπάρχουν όμως άνθρωποι με ψυχικά τραύματα τέτοιας έκτασης και τέτοιου βάθους που η ικανότητα τους για σύνδεση με άλλους ανθρώπους έχει ουσιαστικά καταστραφεί.

Αναλόγως της γονιδιακής τους ευαλωτότητας και του περιβάλλοντος που μεγάλωσαν οι συγκεκριμένοι άνθρωποι, εμφάνισαν στην πορεία της ζωής τους διαφορετικές προσαρμοστικές νευρολογικές μορφοποιήσεις (συμπτώματα) που στη ψυχιατρική ονομάζονται ασθένειες ή διαταραχές.

Ανεξάρτητα πάλι των διαφοροποιήσεων (και των ομοιοτήτων) των επιμέρους διαταραχών εκείνοι που αρνούνται την θεραπεία ή έχουν μια αμφιθυμική σχέση μαζί της εμφανίζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά όπως είναι, η έλλειψη εμπιστοσύνης , η αποφυγή και η αναβλητικότητα και ο διάχυτος φόβος που τους προκαλείται απ’ την εγγύτητα της θεραπευτικής σχέσης....

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

adult blur books close up

Μαθήματα Ψυχολογίας απο κορυφαία πανεπιστήμια

Μαθήματα Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης

Μαθήματα Προσωπικής Ανάπτυξης

Πηγή: Fractalart.gr

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

blue orange and white abstract painting

Παρόρμηση και ρίσκο

Πολλοί άνθρωποι ζούνε την ζωή τους «παρορμητικά» πιστεύοντας ότι ζούνε «με ρίσκο». Όμως παρόρμηση και ρίσκο είναι διαφορετικά πράγματα. Η παρόρμηση είναι μια πράξη που ακολουθεί άμεσα μια σκέψη και εκπηγάζει από κάποια ανεξέλεγκτη εσωτερική ορμή. Η παρόρμηση προκαλεί μερική ή/και πλήρη απώλεια ελέγχου μιας συμπεριφοράς και συνήθως έπεται μιας περιόδου ακραίας εφαρμογής περιοριστικών και ελεγκτικών μεθόδων αποτροπής της συγκεκριμένης συμπεριφοράς.

Η παρορμητικότητα είναι συνδεδεμένη με την συναισθηματική ανωριμότητα, την άρνηση της ευθύνης και την εξωπραγματική και παντοδύναμη ψευδαίσθηση του απόλυτου ελέγχου.

Το ρίσκο αντίθετα είναι μια απόφαση που λαμβάνεται συνειδητά ως αποτέλεσμα ενός λογικού υπολογισμού ανάμεσα στα ενδεχόμενα οφέλη και τα ενδεχόμενα κόστη μιας συμπεριφοράς. Το ρίσκο προϋποθέτει μια βασική παραδοχή: Ότι ο απόλυτος έλεγχος ανάγεται στη σφαίρα του μύθου και ότι όλες οι αποφάσεις μας είναι εξορισμού ατελείς, ενδεχόμενα λανθασμένες ή ακόμη και επιβλαβείς για τον εαυτό μας.

Το ρίσκο αντίθετα με την παρόρμηση εμπεριέχει ωριμότητα, ανάληψη της ευθύνης, επίγνωση και ανοχή στην αβεβαιότητα των ανθρώπινων καταστάσεων.

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Privacy Preference Center

Privacy Preferences