Κατανόηση της τραυματικής μνήμης
Ενημερωτικό δελτίο του ιδρύματος Blue knot για την προώθηση της κατανόησης της τραυματικής μνήμης
- Όταν οι άνθρωποι μιλούν για τραυματικές αναμνήσεις συνήθως εννοούν τις άρρητες (μη συνειδητές) σωματικές αναμνήσεις.
- Οι τραυματική ανάμνηση συχνά εισβάλλει στο παρόν ως τρέχουσα απειλή (van der Kolk, 2015).
- Οι τραυματικές αναμνήσεις συχνά παρεισφρέουν στη συνείδηση ως θραύσματα έντονων αισθήσεων, συναισθημάτων, σκέψεων και αισθητηριακών εμπειριών. π.χ. εικόνες, ήχοι, μυρωδιές.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο;
- Το τραύμα εμποδίζει τη ρητή (explicit) επεξεργασία και αυξάνει την άρρητη (implicit) επεξεργασία (Siegel, 2012). Αυτό σημαίνει ότι η συνειδητή ανάκληση αναστέλλεται ενώ η αισθητηριακή ανάκληση αυξάνεται.
- Το τραύμα περιορίζει τη λειτουργία του ιππόκαμπου (λόγω της αυξημένης κορτιζόλης), διαταράσσει την εδραίωση της ρητής μνήμης και ενεργοποιεί την αμυγδαλή (οδηγώντας στην απελευθέρωση αδρεναλίνης που εντείνει την άρρητη μνήμη).
Η αποκλεισμένη ρητή -παράλληλα με την ενισχυμένη άρρητη - επεξεργασία (Siegel, 2012) εξηγεί την παρείσφρηση των ξαφνικών ενοχλητικών αισθήσεων του σώματος, των συναισθημάτων και των αισθητηριακών εμπειριών από το παρελθόν.
Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι ενώ οι τραυματισμένοι άνθρωποι συχνά δεν μπορούν να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους, αναγκάζονται να τις αναπαραστήσουν (van der Kolk, 2015) σε μια ασυνείδητη προσπάθεια κατανόησης του νοήματος πίσω από τη συμπεριφορά.
Το τραύμα αποθηκεύεται στην μνήμη σε μεγάλο βαθμό ως σωματικές αισθήσεις, αυτόματες αντιδράσεις και ακούσιες κινήσεις (Ogden et al, 2006) καθώς και ασυνείδητες συμπεριφορές «δράσης» (Levine, 2015).
Η ανάγκη επίλυσης της τραυματικής εμπειρίας μπορεί να τροφοδοτήσει επαναλαμβανόμενες καταναγκαστικές ενέργειες και συμπεριφορές έως ότου το τραύμα μπορεί να υποβληθεί σε επεξεργασία (van der Hart et al, 2006).
Η αναγνώριση της σχέσης μεταξύ επαναλαμβανόμενης, προβληματικής συμπεριφοράς και του ανεπίλυτου τραύματος μπορεί να ενισχύσει την υποστήριξη που χρειάζονται οι επιζώντες για να ανακάμψουν.
Πώς σχετίζεται η προδοσία ;
- Μερικές φορές το «να ξεχνάς» είναι προσαρμοστικό και βοηθά στην επιβίωση (Freyd & Birrell, 2013; Silberg, 2013) π.χ. όταν αμελείται το καθήκον για φροντίδα και το τραύμα όπως και η φροντίδα προέρχονται από την ίδια πηγή (Silberg, 2013).
- Η έννοια του «τραύματος εκ προδοσίας» (ή της προδοσίας της εμπιστοσύνης) βοηθά να εξηγηθεί η «λήθη» της πρώιμης κακοποίησης της ζωής, επειδή τα παιδιά πρέπει να διατηρήσουν τον δεσμό με τους φροντιστές (Freyd, 1991).
- Η «τύφλωση εκ της προδοσίας» (η άρνηση του οφθαλμοφανούς) ή η «άγνοια» και η «λήθη» είναι μια στρατηγική επιβίωσης που συμβαίνει σε διαφορετικές σχέσεις στις οποίες η εξάρτηση υπερτερεί της ανάγκης για προστατευτική δράση (Freyd & Birrell, 2013).
- Οι ενήλικες καθώς και τα παιδιά, μπορούν επίσης να «μην βλέπουν», να «μην γνωρίζουν» και να «μην θυμούνται» την τραυματική εμπειρία.
- Ενώ «η λήθη» του τραύματος της προδοσίας μπορεί να βοηθήσει στην επιβίωση μπορεί επίσης να απειλήσει την υγεία.
Ζητήματα σχετικά με την αποκάλυψη
- Η αποκάλυψη ή η μη αποκάλυψη της τραυματικής εμπειρίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αντιδράσεις άλλων ανθρώπων (Freyd & Birrell, 2013).
- Η πλειοψηφία των ανθρώπων που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά ως παιδιά δεν αποκαλύπτουν το τραύμα τους μέχρι την ενηλικίωση, ενώ ορισμένοι δεν θα μιλήσουν ποτέ για αυτό (Freyd & Birrell, 2013).
- Η αποκάλυψη είναι μια διαδικασία (και όχι ένα γεγονός) που επηρεάζεται από το κοινωνικό πλαίσιο, τα ζητήματα ασφάλειας και την ενδεχομενικότητα των δυσμενών επιπτώσεων που θα μπορούσε να επιφέρει η αποκάλυψη στην ζωή του παιδιού.
- Η μη αποκάλυψη, η καθυστερημένη αποκάλυψη ή/και η αναίρεση της αποκάλυψης είναι συχνές όταν ο δράστης βρίσκεται κοντά στο θύμα (Freyd & Birrell, 2013, σ. 123).
Κοινωνικό πλαίσιο
- Τόσο η ανάμνηση όσο και η «λήθη» (συνειδητή ή ασυνείδητή ) μπορεί να είναι θεραπευτική ή/και καταστροφική.
- Το κοινωνικό πλαίσιο, οι ανισότητες στους εξουσιαστικούς συσχετισμούς, καθώς και οι νευρολογικοί παράγοντες, επηρεάζουν την κωδικοποίηση, την ανάκληση και την αξιοπιστία της μνήμης (Barlow et al, 2017).
- Οι ανισότητες στις θέσεις κοινωνικής ισχύος μπορούν να επηρεάσουν αυτό που είναι σκόπιμο να θυμόμαστε (Barlow et al, 2017).
- Οι εσωτερικές και εξωτερικές διεργασίες δεν επηρεάζουν μόνο αυτά που αποκαλύπτουμε, αλλά και αυτά που επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να γνωρίζουμε (Freyd & Birrell, 2013).
Μετάφραση - προσαρμογή : K. Δ. Μπλέτσος
Χάος - τάξη και pop psychology
Υπάρχουν δυο θεμελιώδης αρχές της Pop psychology!
Το «μην βάζεις όρια στην επιθυμία σου», το οποίο μεταφράζεται ως ζήσε χαοτικά και ανεύθυνα γιατί είσαι πλάσμα της μετα- εποχής των αφηγημάτων, του αποθησαυρισμού των εμπειριών (ως διηγηματικών αναμνήσεων ), καθόσον ο man (ανεξαρτήτου φύλου) του μέλλοντος μας θα είναι εκείνος/εκείνη που θα εχει κάνει τα περισσότερα, όχι τα σημαντικά ή όσα είχαν εντέλει για εκείνη/εκείνον κάποιο νόημα.
Το «βάλε όρια στους άλλους» είναι η επόμενη φάση που μεταφράζεται ως ύψωσε αδιαπέραστα τείχη προστασίας της ευτυχίας που συσσώρευσες ως αντικείμενο και ως ανάμνηση στην πρώτη φάση, με σκοπό να την καταναλώσεις με την ησυχία σου και χωρίς να εκτίθεσαι τους περισπασμούς των ενοχλητικών αλλων γύρω σου.
Γιατί το μέγιστο (για να μην πω το αποκλειστικό καθήκον) του σύγχρονου ανθρώπου, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται απ’ την κυρίαρχη στις μέρες μας pop psychology, είναι η εμμονική αναζήτηση της ευτυχίας με κάθε τρόπο και με κάθε κόστος (ακόμη κι αν το κόστος εξαργυρώνεται με δυστυχία).
Αυτές οι διαδοχικές φάσεις της ανθρώπινης κατάστασης μπορεί να διαρκούν από λεπτά της ώρας μέχρι αιώνες αν και εχω την αίσθηση ότι στους περισσότερους από εμάς ενεργοποιούνται ταυτόχρονα.
Το υποκείμενο και η αλήθεια
Να διευκρινίσουμε κάτι. Η ψυχολογία και η ψυχιατρική ως επιστήμες στηρίζουν τις διαγνώσεις τους σε ορισμένη μεθοδολογία και συγκεκριμένα εργαλεία, τέτοια όπως η δομημένη ή ημιδομημένη κλινική συνεντευξη, τα ερωτηματολόγια και η κλινική παρατήρηση.
Όλα αυτά τα εργαλεία είτε περιέχουν δεδομένα προερχόμενα από αυτό- αναφορές του ασθενούς και αναφορές από συγγενικά του πρόσωπα ή θεσμούς π.χ. σχολείο, δικαστικό σύστημα κλπ., είτε αποτελούν προϊόντα της επιστημονικής, αλλα εξ' ορισμού υποκειμενικής ερμηνείας του ειδικού.
Σε κάθε περίπτωση τα κλινικά εργαλεία της επιστήμης μας στηρίζονται σε περιγραφικές (descriptive) μεθοδολογίες στατιστικής ανάλυσης των συμπτωμάτων, δηλαδή των παρατηρούμενων συμπεριφορών καθώς και των συνακόλουθων σκέψεων και συναισθημάτων που αποκλίνουν από την "φυσιολογικότητα" -τις αναμενόμενες δηλαδή συμπεριφορές κάθε υγιή (σικ) ψυχικά ανθρώπου, καθώς και τον βαθμό της συγκεκριμένης απόκλισης!
Για παράδειγμα στην αυτοαναφορική κλίμακα μέτρησης της κατάθλιψης του Beck (B.D.I), η πρώτη ερώτηση σε σχέση με την θλίψη παίρνει τέσσερις τιμές από 0 (δεν νοιώθω θλίψη) μέχρι 4 (νοιώθω τόσο θλιμμένος και δυστυχής που δεν μπορώ να το αντέξω). Το συνολικό σκορ για τις 21 ερωτήσεις του τέστ αθροίζεται και για κάθε άνθρωπο που εχει σκοράρει πάνω από 31 μπορεί να τεθεί η διάγνωση της σοβαρής καταθλιπτικής συνδρομής.
Το σύνολο λοιπών των βαθμών της υποκειμενικής δυσφορίας του ασθενούς σε συνδυασμό με την υποκειμενική κρίση του ειδικού σε σχέση με κάποια (λιγότερο ή περισσότερο διαφοροποιημένα) κλινικά κριτήρια, ταξινομείται στην βάση των ταξινομητικών συστημάτων όπως το DSM-5, ως κατάθλιψη.
Όμως η ψυχιατρική διάγνωση δεν είναι αιτιολογική. Δεν μας λέει απολύτως τίποτε για τις αιτίες της εμφάνισης της συγκεκριμένης νόσου. Η κατάθλιψη δεν είναι μια αυθύπαρκτη οντότητα της φυσικής πραγματικότητας, είναι μια κατασκευασμένη έννοια ιδιαίτερα βοηθητική για την συγκρότηση θεραπευτικών υποθέσεων, καθώς περιγράφει και οργανώνει με τρόπο κατανοητό απ' τους ειδικούς, την ταυτόχρονη εμφάνιση μιας ομάδας ψυχικών φαινομένων (συμπτώματα).
Είναι επίσης μια γρήγορη (αν και ορισμένες φορές ολισθηρή) οδός, για να επικοινωνούνε με σαφήνεια μεταξύ τους οι ειδικοί.
Αλλά όπως λένε οι επιστημολόγοι "correlation doesn't imply causation". Η συσχέτιση των φαινομένων που εμφανίζονται ταυτόχρονα δεν συνεπάγεται αναγκαστικά την αιτιώδη σχέση μεταξύ τους.
Οι ίδιοι οι συγγραφείς του DSM ρητά προειδοποιούν για τους κινδύνους μιας αφελούς όσο και επικίνδυνης υπεραπλούστευσης της πολύπλοκης ανθρώπινης φύσης και της πολυπαραγοντικής φύσης των ψυχικών ασθενειών.
Έχουν δαπανηθεί δισεκατομμύρια στις έρευνες για να περάσει η ψυχιατρική και η ψυχολογία από το περιγραφικό στο αιτιολογικό επιστημονικό παράδειγμα κυρίως μέσα από την νευροβιολογία, την γενετική και τις εξελίξεις στις νευροαπεικονιστικές μεθόδους.
Μοιάζει βέβαια να είμαστε πολύ μακριά ακόμη από αυτό το βήμα (της ανάδειξης των αιτιοκρατικών μηχανισμών στο επίπεδο των νευρικών κυττάρων και των γονιδίων), αλλά η μέχρι τώρα έρευνα εχει προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τις λειτουργίες του εγκεφάλου, τέτοιες που να μας επιτρέπουν πλέον να σχεδιάζουμε αποτελεσματικότερες και πιο στοχευμένες θεραπείες για τους ασθενείς μας.
Παρόλα αυτά η εκλαϊκευμένη και υπεραπλουστατευτική "αλήθεια " των διαγνώσεων εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ανεύθυνα από δημοσιογράφους και influencers, ειδικούς (που επιζητούν την προβολή των ΜΜΕ), από δικαστικούς λειτουργούς που ζητάνε την επικύρωση μιας κατ’ επίφαση "επιστήμης" (που γνωματεύει επι των ιχνογραφημάτων ενός νεκρού παιδιού!)
Και για να μην νομίσουμε ότι συμβαίνουν μόνο στην ψωροκώσταινα, σε πρόσφατη πολύκροτη δίκη στις ΗΠΑ (δίκη Ντέπ) κατέθεσε κλινικός ψυχολόγος την γνωμάτευση της βασισμένη σε ιστορικά υπηρεσιών και φακέλους καταθέσεων, για ένα άτομο που δεν εχει εξετάσει και το οποίο μάλιστα διέγνωσε ως φέρουσα διπλή διαταραχή προσωπικότητας (Οριακή και ναρκισσιστική, πιθανά για την περίπτωση που ξεφύγει κάτι!) .
Και αυτές οι «διαγνώσεις» δεν παρουσιάστηκαν στην αίθουσα του δικαστηρίου και κατ' επέκταση στο κοινό ως αυτό που είναι, δηλαδή " ένα σύνολο σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών” που εμφανίζονται από κοινού σε μια συχνότητα μεγαλύτερη του αναμενόμενου, καθώς πυροδοτούνται από συγκεκριμένες καταστάσεις (και οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις είναι ο πιο συχνός μηχανισμός πυροδότησης), αλλά ως αποτελέσματα μιας υποκείμενης «αληθούς» οντότητας (της οριακής - ναρκισσιστικής διαταραχής) που αιτιολογεί, ή/και δικαιολογεί από την άλλη, τις αναφερόμενες συμπεριφορές!
Έχουμε λοιπών εδω ένα διαγνωστικό σχήμα ταύτισης του αιτίου με το αιτιατό του κλινικού φαινομένου. Δηλαδή η επιθετικότητα (συμπεριφορά) ανάγεται στην οριακότητα (κλινική οντότητα) και παρομοίως ο χειρισμός στον ναρκισσισμό και τούτο προκύπτει βάση των καταθέσεων (των μαρτύρων) αλλά και των προηγούμενων διαγνώσεων (των ειδικών), σύμφωνα με τις οποίες ένα άτομο δεν μπορεί πάρα να είναι είναι οριακό και ναρκισσιστικό για να συμπεριφέρεται ως τέτοιο.
Ποια διαφορά θα είχε αν η Πυθία σταθμίζοντας τις δικές της "ψυχολογικές" δοκιμασίες παρουσίαζε ενώπιον του διψασμένου για γνώση ακροατηρίου το γνωστό γνωμικό με την ευφυέστατη μετάθεση του κόμματος κατά μια θέση αριστερά ή δεξιά της λέξεως «ου»?
Γιατί αν όλα όσα της καταλογίζονται, τα έκανε όντως η "διαγνωσμένη", ως διαταραγμένη (τι ύπουλη λέξη!) θα μπορούσε να αιτηθεί για κάποια ψήγματα κατανόησης μεταξύ του φιλοθεάμονος κοινού, μιας και η συμπεριφορά της θα προκαθορίζονταν στον ένα ή τον άλλο βαθμό από το υποκείμενο νόσημα της.
Όμως το πιθανότερο είναι ότι εντέλει θα "ριχθεί στην πυρά", γιατί ως διαταραγμένη προκαθορίζεται βέβαια από το υποκείμενο, αλλά -δυστυχώς για εκείνη- το συγκεκριμένο υποκείμενο (της διαταραχής προσωπικότητας) δεν εχει λάβει την ευνοϊκή θέση μιας ασθένειας, ώστε να εξασφαλίσει τουλάχιστον, το μερικώς ακαταλόγιστο της συμπεριφορά της.
Η μοντέρνα γνώση που έχει προκύψει απ' τις ανακαλύψεις της Νευροβιολογίας του εγκεφάλου μπορεί να μας προφέρει πολύτιμα εργαλεία ώστε να διευρύνουμε την οπτική μας σε σχέση με τις πολυπλοκότητες των ανθρωπίνων ψυχικών καταστάσεων. Για παράδειγμα γνωρίζουμε πλέον αποδεδειγμένα ότι το ψυχικό τραύμα προκαλεί δομικές αλλαγές στη νευροχημεία του εγκεφάλου με στόχο την επιβίωση του τραυματισμένου ανθρώπου (brain survival mode).
Ως αποτέλεσμα των αλλαγών αναπτύσσονται ταχείες οδοί μεταβίβασης πληροφοριών μεταξύ του λιμπικού συστήματος του εγκεφάλου (αμυγδαλή και ιππόκαμπος) και των ανώτερων εγκεφαλικών επιτελεστικών κέντρων, που πυροδοτούν ακαριαίες αυτοματοποιημένες (συναισθηματικές) αντιδράσεις και αντανακλαστικές συμπεριφορές, οι οποίες παρακάμπτουν τον προμετωπιαίο φλοιό που είναι υπεύθυνος για τις αποφάσεις που στηρίζονται στη λογική, τις αξίες και την στόχο-κατευθυνόμενη συμπεριφορά του ατόμου.
Κάθε επιστημονική εξήγηση της συμπεριφοράς οφείλει να συνδέει τα παρατηρούμενα φαινόμενα με τους υποκείμενους μηχανισμούς που είναι σε θέση να αιτιολογήσουν (όχι απλά να περιγράψουν) την φαινομενολογία του συμπτώματος.
Ακολουθώντας αυτό το μονοπάτι σκέψης θα υποστηρίζαμε ότι οι άνθρωποι όταν εμπλέκονται σε συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις δεν αντιδρούν βασισμένοι στις συνειδητές επιλογές και επιθυμίες τους που στοχεύουν στην ατομική ή/και από κοινού σχεσιακή εξέλιξη και το χωροχρονικό εδώ και τώρα, αλλά σε προ-διαμορφωμένα και αυτοματοποιημένα σχήματα συμπεριφορών που αφορούν την αναβίωση τραυματικών εμπειριών με άλλους ανθρώπους και γεγονότα του εκεί και του τότε της ζωής τους.
Αυτή η "εναλλακτική" εξήγηση παρέχει πολύτιμη γνώση γιατί διαφοροποιεί την συμπεριφορά από τον φορέα της (που σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος σε καταστάσεις "κρίσεων" συμπεριφέρεται στην βάση ασυνείδητων αυτοματοποιημένων αντιδράσεων). Παράλληλα η διάκριση αυτή διασαφηνίζει κάτι επίσης σημαντικό και εξόχως αποενοχοποιητικό για τους ανθρώπους, το γεγονός ότι ο κάθε ενας απο εμάς (και ιδιαίτερα ο τραυματισμένος ψυχικά άνθρωπος}, υπο συγκεκριμένες συνθήκες αντιδρά συχνά ευρισκόμενος σε δυσαρμονία ή και ενάντια στις βαθύτερες επιθυμίες και τις καλές και υγιείς ποιότητες της προσωπικότητάς του και όχι σε συμφωνία με τις κακές και διαταρακτικές , όπως υπαινίσσεται η έννοια της διαταραχής της προσωπικότητας.
Art: Marlene Dumas Chlorosis (Love sick) 1994
Τι κάνει αποτελεσματική την ψυχοθεραπεία;
"Ο καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας της θεραπείας είναι τα αποθέματα του θεραπεύομενου."
Dr. Kevin Keenan
Πόσο αποτελεσματική είναι η θεραπεία; Τι κάνει τη θεραπεία αποτελεσματικότερη; Και τι στοιχεία υπάρχουν για την απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις; Βασικά ευρήματα από μια σειρά πρόσφατων μετα-αναλύσεων, (στατιστικές διαδικασίες που συνδυάζουν τα αποτελέσματα πολλών μελετών και θεωρούνται ως η ισχυρότερη βάση για την εξαγωγή επιστημονικών συμπερασμάτων), έχουν αποφέρει τα ακόλουθα, εκπληκτικά ευρήματα:
- Μεγάλο μέρος της έρευνας πριν από το 2000 που υποστήριζε την ανωτερότητα μιας θεωρητικής προσέγγισης στη θεραπεία έναντι μιας άλλης έχει απορριφθεί λόγω της προκατάληψης των ερευνητών. Έτσι, τα καλύτερα διαθέσιμα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι γενικά, η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η ψυχοδυναμική θεραπεία και η ανθρωπιστική ψυχοθεραπεία παράγουν περίπου ισοδύναμα αποτελέσματα.
- Ορισμένες μέθοδοι θεραπείας απολαμβάνουν μια μικρή ανωτερότητα στη θεραπεία συγκεκριμένων προβλημάτων. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία είναι ελαφρώς αποτελεσματικότερη στη θεραπεία του άγχους λόγω της καθησυχαστικής φύσης της, της κατευθυντικότητας, και της δομημένης προσέγγισής της στη θεραπεία. Από την άλλη, η ανθρωπιστική ψυχοθεραπεία με έμφαση στη σημασία της θεραπευτικής σχέσης είναι κάπως πιο αποτελεσματική στη θεραπεία των σχεσιακών προβλημάτων.
- Όταν εξετάζεται η θεραπεία όλων των ειδών των προβλημάτων των θεραπεύομενων, οι διαφορετικές θεραπευτικές τεχνικές συμβάλλουν ελάχιστα στη θεραπευτική αποτελεσματικότητα.
- Οι σχεσιακές ιδιότητες του θεραπευτή, από την άλλη πλευρά, έχουν βρεθεί να είναι 5-10 φορές πιο ισχυρές από τις θεραπευτικές τεχνικές για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της θεραπείας.
- Η έρευνα δείχνει ότι δεν είναι τόσο αυτό που κάνουν οι θεραπευτές που είναι χρήσιμο, αλλά πώς το κάνουν. Οι θεραπευτές που επιδεικνύουν αποδοχή και κατανόηση στους πελάτες τους, όσοι δηλαδή ενδιαφέρονται αυθεντικά προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες σε σχέση με όσους δεν εμφανίζουν αυτά τα χαρακτηριστικά.
- Ένας καλός θεραπευτής έχει σημαντικό αντίκτυπο στην έκβαση της θεραπείας. Οι σχεσιακές ικανότητες του θεραπευτή είναι δύο φορές πιο αποτελεσματικός παράγοντας στη θεραπευτική βελτίωση από ότι ειναι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
- Η έρευνα παρέχει ισχυρή υποστήριξη στον κεντρικό πυρήνα της ανθρωπιστικής ψυχοθεραπείας. Η σχέση μεταξύ θεραπεύομενου και θεραπευτή είναι το κύριο όχημα για την αλλαγή. Μια θεραπευτική σχέση που χαρακτηρίζεται από κοινή στοχοθεσία, συνεργασία και εγκαρδιότητα αποδίδει το καλύτερο αποτέλεσμα.
- Ο καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας της θεραπείας είναι τα αποθέματα του θεραπεύομενου. Το επίπεδο των κινήτρων του, οι σχεσιακές του ικανότητες, το πολιτισμικό του υπόβαθρο, οι προσδοκίες, οι προτιμήσεις και οι ποιότητες των άμυνών του, έχουν μια εμπειρικά αποδεδειγμένη σχέση με το αποτέλεσμα. Για να είναι επιτυχής η θεραπεία θα πρέπει τα αποθέματα του θεραπεύομενου να αναγνωριστούν και να ενισχύουν ως η προσωπική (και πάντοτε εξατομικευμένη) συνεισφορά του στο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
- Συνοπτικά, περίπου τα δύο τρίτα όλων εκείνων που αναζητούν θεραπεία βελτιώνονται. Αυτές οι πιθανότητες βελτίωσης, αν και συγκρίσιμες με την αποτελεσματικότητα της θεραπείας πολλών ιατρικών θεραπειών για ποικίλες διαταραχές, μπορούν να βελτιωθούν από θεραπευτές που επιδεικνύουν μια συμπεριφορά αποδοχής, κατανόησης και γνήσιου ενδιαφέροντος για τους θεραπεύομενους τους, οι οποίοι αναπτύσσουν μια συνεργατική σχέση μαζί τους, αναγνωρίζοντας και ενισχύοντας τη συμβολή των θεραπεύομενων στη θεραπεία και προσαρμόζοντας ανάλογα τη θεραπεία στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ανθρώπου.
By Dr. Kevin Keenan, PhD, LP, MSP Core Faculty
Μετάφραση-προσαρμογή: Kων/νος Μπλέτσος
Συνδέοντας τον εγκέφαλο με το υπόλοιπο σώμα: Η ανάπτυξη της πρώιμης παιδικής ηλικίας και η διά βίου υγεία είναι βαθιά αλληλένδετες
Η κλινική κατάθλιψη (επίσης γνωστή ως μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ή MDD) είναι μία από τις πιο κοινές ψυχικές διαταραχές στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε όλο τον κόσμο. Στις ΗΠΑ, περισσότερο από το 7% όλων των ενηλίκων και το 13% των εφήβων βίωσαν τουλάχιστον ένα σημαντικό καταθλιπτικό επεισόδιο το 2017.
Τα άτομα με κατάθλιψη βιώνουν μια σειρά συμπτωμάτων που επηρεάζουν το πώς αισθάνονται, σκέφτονται και διαχειρίζονται τις καθημερινές εργασίες. Οι έρευνες δείχνουν ότι η κατάθλιψη προκαλείται από ένα συνδυασμό γενετικών, βιολογικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων που αλληλεπιδρούν με διάφορους τρόπους.
Υπάρχουν εκτεταμένες ενδείξεις ότι η κλινική κατάθλιψη, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης, συνδέεται με αυξημένη φλεγμονώδη ενεργοποίηση και αντίσταση στην ινσουλίνη. Αν και παραμένουν πολλά ερωτήματα σχετικά με το αν αυτή η σύνδεση αντικατοπτρίζει μια αιτία ή μια επίδραση, αυτές οι συνάφειες είναι καλά τεκμηριωμένες και υπογραμμίζουν τη σημασία της εκμάθησης περισσότερων για τις σχέσεις μεταξύ των αντιξοοτήτων της πρώιμης ζωής, της επίμονης φλεγμονής, της αντίστασης στην ινσουλίνη και των διαταραχών τόσο στην ψυχική όσο και στη σωματική υγεία καθ 'όλη τη διάρκεια των ενήλικων ετών.
National Scientific Council on the Developing Child (2020). Connecting the Brain to the Rest of the Body: Early Childhood Development and Lifelong Health Are Deeply Intertwined Working Paper No. 15. Retrieved from www.developingchild.harvard.edu.
Ακολουθούν τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την κατάθλιψη:
● Οι ενήλικες που εμφάνισαν σοβαρό τραύμα στην παιδική ηλικία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση της νόσου (υποδεικνύοντας ότι οι εμπειρίες είναι ένας σημαντικός παράγοντας).
● Εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε ορισμένες οικογένειες (υποδεικνύοντας ότι τα γονίδια παίζουν επίσης ρόλο).
● Είναι δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες από ό, τι στους άνδρες (αν και ο λόγος δεν είναι γνωστός, ορισμένες μελέτες σε ζώα έχουν διαπιστώσει διαφυλικές διαφορές στις συμπεριφορές των ενηλίκων μετά από τις πρώιμες αντιξοότητες της ζωής (Adverse Childhood Experiences), με επικράτηση καταθλιπτικών προτύπων στα θηλυκά, σε αντίθεση με πιο επιθετικές συμπεριφορές στα αρσενικά).
● Είναι πιο συχνή στους αστικούς πληθυσμούς από ό, τι στις αγροτικές περιοχές (υποδεικνύοντας ότι το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον μπορεί επίσης να συμβάλει).
● Τα οξέα επεισόδια αναφέρονται συχνότερα στους λευκούς σε αντίθεση με τα υψηλότερα ποσοστά χρόνιας κατάθλιψης σε κοινότητες εγχρώμων.
● Περίπου μία στις επτά εγκυμονούσες και παρόμοιο ποσοστό γυναικών σε λοχεία επηρεάζονται από διαταραχές της διάθεσης και του άγχους, ενώ το 40- 60 % των γυναικών χαμηλού εισοδήματος αναφέρουν επιλόχεια καταθλιπτικά συμπτώματα.
Η επιστήμη της ανθεκτικότητας
Η μείωση των επιπτώσεων των δυσμενών εμπειριών (Adverse Childhood Experiences) στην υγιή ανάπτυξη των μικρών παιδιών είναι ζωτικής σημασίας για την πρόοδο και την ευημερία οποιασδήποτε κοινωνίας. Ωστόσο, δεν βιώνουν όλα τα παιδιά μόνιμη βλάβη ως αποτέλεσμα των δυσμενών πρώιμων εμπειριών τους. Κάποια παιδιά μπορεί να επιδείξουν "ανθεκτικότητα", ή μια προσαρμοστική απάντηση σε σοβαρές δυσκολίες. Μια καλύτερη κατανόηση του γιατί μερικά παιδιά τα πάνε καλά παρά τις πρώιμες αντιξοότητες είναι σημαντική επειδή μπορεί να μας βοηθήσει να σχεδιάσουμε πολιτικές και προγράμματα ικανά να βοηθήσουν περισσότερα παιδιά να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους.
Ένας τρόπος για να κατανοήσουμε την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας είναι η απεικόνιση μιας κλίμακας ισορροπίας (βλ. εικόνα παρακάτω). Οι προστατευτικές εμπειρίες και οι προσαρμοστικές δεξιότητες από τη μία πλευρά αντισταθμίζουν σημαντικές αντιξοότητες από την άλλη. Η ανθεκτικότητα είναι εμφανής όταν η υγεία και η ανάπτυξη ενός παιδιού είναι στραμμένες προς τη θετική κατεύθυνση, ακόμη και όταν ένα βαρύ φορτίο παραγόντων στοιβάζεται στην αρνητική πλευρά.
Η κατανόηση όλων των επιρροών που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την κλίμακα προς τη θετική κατεύθυνση είναι ζωτικής σημασίας για την κατάρτιση αποτελεσματικότερων στρατηγικών για την προώθηση της υγιούς ανάπτυξης ενόψει των σημαντικών αντιξοοτήτων που αντιμετωπίζουν τα συγκεκριμένα παιδιά.
Όταν οι θετικές εμπειρίες υπερτερούν των αρνητικών εμπειριών, η «κλίμακα» ενός παιδιού γέρνει προς την πλευρά των θετικών αποτελεσμάτων
Η ανθεκτικότητα απαιτεί υποστηρικτικές σχέσεις και ευκαιρίες για την ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Ανεξάρτητα από την πηγή των δυσκολιών, ο πιο κοινός παράγοντας για τα παιδιά που τα πάνε εντέλει καλά, είναι η υποστήριξη τουλάχιστον μιας σταθερής και αφοσιωμένης σχέσης με έναν γονέα, φροντιστή ή άλλο ενήλικα. Αυτές οι σχέσεις είναι το ενεργό συστατικό για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας: παρέχουν την εξατομικευμένη ανταπόκριση, τα θεμέλια και την προστασία που μπορούν να εμποδίσουν τα παιδιά από την ανάπτυξή ψυχολογικών διαταραχών.
Οι σχέσεις βοηθούν επίσης τα παιδιά να αναπτύξουν βασικές ικανότητες — όπως η ικανότητα σχεδιασμού, η παρακολούθηση και ρύθμιση της συμπεριφοράς και η προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες — που τους επιτρέπουν να ανταποκρίνονται καλύτερα στις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν.
Αυτός ο συνδυασμός υποστηρικτικών σχέσεων, προσαρμοστικής ανάπτυξης δεξιοτήτων και θετικών εμπειριών αποτελεί τη βάση της ανθεκτικότητας.
Η ανθεκτικότητα προκύπτει από μια δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ εσωτερικών προδιαθέσεων και εξωτερικών εμπειριών.
Τα παιδιά που τα πάνε καλά απέναντι σε σημαντικές δυσκολίες συνήθως δείχνουν κάποιο βαθμό φυσικής αντίστασης στις αντιξοότητες και διατηρούν ισχυρές σχέσεις με τους σημαντικούς ενήλικες στην οικογένεια και την κοινότητά τους. Πράγματι, αυτή η αλληλεπίδραση μεταξύ βιολογίας και περιβάλλοντος είναι που χτίζει τις ικανότητες να αντιμετωπιστούν οι αντιξοότητες και να ξεπεραστούνε οι απειλές για την υγιή ανάπτυξη.
Η ανθεκτικότητα, επομένως, είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού προστατευτικών παραγόντων.
Ούτε τα ατομικά χαρακτηριστικά ούτε το κοινωνικό περιβάλλον από μόνα τους είναι πιθανό να παράγουν θετικά αποτελέσματα για τα παιδιά που βιώνουν παρατεταμένες περιόδους τοξικού στρες.
Η εκμάθηση της αντιμετώπισης διαχειρίσιμων απειλών για τη σωματική και κοινωνική μας ευημερία είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας.
Δεν είναι όλο το άγχος επιβλαβές. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες στη ζωή κάθε παιδιού να βιώσει διαχειρίσιμο άγχος - και με τη βοήθεια υποστηρικτικών ενηλίκων, αυτό το "θετικό άγχος" μπορεί να είναι ευεργετικό. Με την πάροδο του χρόνου, τόσο το σώμα μας όσο και ο εγκέφαλός μας αρχίζουν να αντιλαμβάνονται αυτούς τους στρεσογόνους παράγοντες ως όλο και πιο διαχειρίσιμους και σταδιακά γινόμαστε ικανότεροι να αντιμετωπίσουμε τα εμπόδια και τις δυσκολίες της ζωής, τόσο σωματικά όσο και διανοητικά. Ωστόσο, όταν οι αντιξοότητες καθίστανται συντριπτικές και οι υποστηρικτικές σχέσεις δεν είναι διαθέσιμες, το άγχος μετατρέπεται σε τοξικό και "ανατρέπει την κλίμακα" προς τα αρνητικά αποτελέσματα.
Μερικά παιδιά ανταποκρίνονται με πιο ακραίους τρόπους τόσο σε αρνητικές όσο και σε θετικές εμπειρίες.
Αυτά τα εξαιρετικά ευαίσθητα άτομα παρουσιάζουν αυξημένη ευπάθεια σε αγχωτικές συνθήκες, αλλά ανταποκρίνονται με εξαιρετικά θετικούς τρόπους σε περιβάλλοντα που παρέχουν ζεστασιά και υποστήριξη. Ως εκ τούτου, τα προγράμματα που παρέχουν αποτελεσματικά ανταποκρινόμενες σχέσεις σε παιδιά που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες μπορεί να δουν δραματικές (προς την θετική κατεύθυνση) ανατροπές στα ίδια τα παιδιά που φαίνεται να είναι “ικανά μόνο για το χειρότερο”.
Η ανθεκτικότητα μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά νωρίτερα είναι καλύτερα.
Τα άτομα δεν χάνουν ποτέ εντελώς την ικανότητά τους να βελτιώσουν τις ικανότητές τους στην αντιμετώπιση των αντιξοοτήτων και συχνά μαθαίνουν πώς να προσαρμόζονται στις νέες προκλήσεις. Ο εγκέφαλος και άλλα βιολογικά συστήματα είναι πιο προσαρμόσιμα νωρίς στη ζωή και η ανάπτυξη που συμβαίνει τα πρώτα χρόνια θέτει τα θεμέλια για ένα ευρύ φάσμα ανθεκτικών συμπεριφορών. Ωστόσο, η ανθεκτικότητα διαμορφώνεται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής από τη συσσώρευση εμπειριών –τόσο καλών όσο και κακών– και τη συνεχή ανάπτυξη προσαρμοστικών δεξιοτήτων αντιμετώπισης που συνδέονται με αυτές τις εμπειρίες. Αυτό που συμβαίνει νωρίς μπορεί να έχει μεγαλύτερη σημασία, αλλά ποτέ δεν είναι αργά για να οικοδομήσουμε ανθεκτικότητα.
Επιπτώσεις στην πολιτική και την πρακτική
Οι δυνατότητες που στηρίζουν την ανθεκτικότητα μπορούν να ενισχυθούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι κατάλληλες για την ηλικία δραστηριότητες που έχουν εκτεταμένα οφέλη για την υγεία μπορούν επίσης να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα. Για παράδειγμα, οι τακτικές πρακτικές σωματικής άσκησης και μείωσης του στρες, καθώς και τα προγράμματα που χτίζουν ενεργά την εκτελεστική λειτουργία και τις δεξιότητες αυτορρύθμισης, μπορούν να βελτιώσουν τις ικανότητες των παιδιών και των ενηλίκων να αντιμετωπίσουν, να προσαρμοστούν και ακόμη και να αποτρέψουν τις αντιξοότητες στη ζωή τους. Οι ενήλικες που ενισχύουν αυτές τις δεξιότητες από μόνοι τους μπορούν να διαμορφώσουν θετικές συμπεριφορές για τα παιδιά τους, βελτιώνοντας έτσι την ανθεκτικότητα της επόμενης γενιάς.
Μπορούμε να αποτρέψουμε τις περισσότερες μορφές σοβαρών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα μικρά παιδιά και οι γονείς τους.
Οι ακραίες αντιξοότητες, όπως ο πόλεμος ή η περιβαλλοντική καταστροφή, σχεδόν πάντα δημιουργούν σοβαρά προβλήματα που απαιτούν θεραπεία. Τα πιο συνηθισμένα –και αποτρέψιμα– ερεθίσματα του τοξικού στρες σε οικογένειες και κοινότητες περιλαμβάνουν τις συχνά αλληλένδετες απειλές της φτώχειας, του εγκλήματος, των ψυχικών ασθενειών, της κατάχρησης ουσιών, των διακρίσεων και της κοινοτικής βίας. Οι στρατηγικές που δημιουργούν ικανότητες για παιδιά και ενήλικες λειτουργούν καλύτερα όταν ενσωματώνονται σε συμπληρωματικές πολιτικές που μειώνουν συλλογικά το βάρος του άγχους στις οικογένειες. Για παράδειγμα, τα προγράμματα κατ' οίκον επίσκεψης που καθοδηγούν νέους γονείς για το πώς να αλληλεπιδρούν θετικά με τα παιδιά θα μπορούσαν να συντονιστούν με θεραπευτικές παρεμβάσεις για την κατάχρηση ουσιών, την αντιμετώπιση της ψυχικής ασθένειας και την υψηλής ποιότητας πρώιμη φροντίδα και εκπαίδευση.
Απόδοση και επιμέλεια κειμένου: Κ. Δ. Μπλέτσος
An Introduction to the Good Thinking ‘Coping with Trauma’ Workbook
Στο βιβλίο εργασίας που ακολουθεί παρουσιάζονται μια σειρά από απλές ασκήσεις που μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά τους ανθρώπους που υποφέρουν απ' την οδυνηρή αναβίωση ενός παρελθοντικού τραύματος.
Copyright: Good Thinking, an NHS-approved digital wellbeing service, has collaborated with Caroline Harrison, a Cognitive Behavioural Therapist at the Centre for Anxiety Disorders and Trauma, South London and Maudsley NHS Foundation Trus
Πως μιλάμε στα παιδιά για το διαζύγιο
Ζούμε σε μια εποχή μακρόχρονης και γενικευμένης κρίσης, κρίσης οικονομικής θεσμών άλλα και αξιών. Η κρίση πρωτίστως σημαίνει αναπροσαρμογή σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη κοινωνική πραγματικότητα. Η οικογένεια, ως βασικό κύτταρο του κοινωνικού ιστού, διανύει μια μεταβατική φάση και ως ζωντανός οργανισμός χρειάζεται αναπροσαρμογή.
Το διαζύγιο αποτελεί έναν πολύ ισχυρό παράγοντα κινδύνου για τη δημιουργία κρίσης στην οικογένεια. Όπως κάθε κρίση παρουσιάζεται με ορισμένα συναισθηματικά χαρακτηριστικά που λίγο ως πολύ επηρεάζουν το κάθε μέλος και ιδιαίτερα τα παιδιά.
Το διαζύγιο βιώνεται ως μια διαδικασία πένθους, που εμπεριέχει μια σειρά αλλη- λοεπικαλυπτόμενων σταδίων: άρνηση, απώλεια, κατάθλιψη, θυμό και αμφιθυμία, επαναπροσδιορισμό της προσωπικής ταυτότητας και νέα σχέδια για τη ζωή.
Δεν υπάρχουν επομένως ανώδυνα διαζύγια και δεν υπάρχει περίπτωση τα παιδιά μιας οικογένειας να βγουν αλώβητα από μια τέτοια έντονη και συναισθηματικά φορτισμένη κατάσταση.
Με ψυχολογικούς όρους μιλώντας οι παρεμβάσεις των γονέων αλλά και των ειδικών (ψυχολόγων – συμβούλων γάμου – νομικών- δικαστικών αρχών --εκπαιδευτικών ) θα πρέπει να εστιάζουν στον περιορισμό της βλάβης (harm reduction) και την εν εύθετο χρόνω αποκατάσταση των βλαβερών επιδράσεων του διαζυγίου στα παιδιά
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ
Πέρα από τις άμεσες συναισθηματικές επιπτώσεις του πένθους οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά στην συνθήκη ενός διαζυγίου βιώνουν μικρότερη οικονομική ασφάλεια, έχουν χαμηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις αλλά και μικρότερα ποσοστά απασχολησιμότητας ως νεαροί ενήλικες.
Απο την άλλη μεριά παράγοντες όπως η ηλικία των παιδιών, ο χρόνος που μεσολάβησε απ το διαζύγιο, το γονεϊκό στυλ, η οικονομική σταθερότητα, η μορφή της γονικής σύγκρουσης πριν και μετά το διαζύγιο, είναι αποφασιστικής σημασίας για την ικανότητα προσαρμογής των παιδιών.
Να θυμάστε ότι η επανασύσταση της αρχικής οικογένειας είναι συχνά το φαντασιακό ζητούμενο των παιδιών ακόμη και με την παρέλευση δεκαετιών απ’ το διαζύγιο των γονιών τους.
ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ
Πολλές φορές οι γονείς εμπλέκουν τα παιδιά στις διαμάχες τους και επιχειρούν να τα έχουν συμμάχους στον “πόλεμο” εναντίον του άλλου γονέα.
Τα παιδιά όμως, σε μια τέτοια συνθήκη βιώνουν σύγχυση και συναισθηματικό διχασμό, καθώς σε κάθε επιλογή τους θα έχουν αναγκαστικά να αντιμετωπίσουν τα αφόρητα συναισθήματα του φόβου της απόρριψης αλλά και της ενοχής απέναντι στον ένα από τους δυο γονείς τους.
Ενα σημαντικό μήνυμα προς τους γονείς είναι να μην λησμονούν ότι οι άνθρωποι χωρίζουν από σύζυγοι και όχι από γονείς των παιδιών τους
Είναι επομένως απόλυτα απαραίτητο να αποφεύγεται η χρησιμοποίηση των παιδιών από τους γονείς, στο βαθμό που μια τέτοια πρακτική προκαλεί έντονες συναισθηματικές συγκρούσεις και αναστέλλει τις διαδικασίες προσαρμογής τους στη μετά το διαζύγιο εποχή.
Ενισχυτικοί παράγοντες στην προσαρμογή των παιδιών είναι:
- H σωστή ενημέρωση από τους γονείς, ο διάλογος για το διαζύγιο και τις αιτίες του (αναλόγως φυσικά της ηλικίας τους) , ο περιορισμός στις διαμάχες των γονέων και η ικανότητα αυτού που έχει την επιμέλεια για ουσιαστική επικοινωνία, φροντίδα και επίβλεψη.
- H ποιότητα των σχέσεων του παιδιού με τους γονείς του πριν και μετά το διαζύγιο. Ειδικότερα, η σχέση του παιδιού με τον γονέα που φεύγει είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η ασυνεπής και σπάνια επικοινωνία μπορεί να ερμηνευθεί ως έλλειψη αγάπης και ενδιαφέροντος.
- Η ενσυναισθητική στάση (που σημαίνει την ικανότητα των γονέων να μπαίνουν στη θέση των παιδιών τους και να βιώνουν τα συναισθήματα τους), και η ανοιχτή ακρόαση χωρίς κριτική απέναντι στα επώδυνα συναισθήματα των παιδιών τους.
- Η σταδιακή αποκατάσταση του αισθήματος ασφάλειας και η έμπρακτη διαβεβαίωση των πραγματικών αισθημάτων της αγάπης απέναντι στα παιδιά, που είναι ίσως η λυδία λίθος για την ομαλή ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη.
Το σύνδρομο XYY
Μέχρι το 1961 η χρωμοσωμική έρευνα του χρωμοσώματος Χ ήταν η μόνη εφαρμόσιμη έρευνα και το γεγονός αυτό καθιστούσε αδύνατη την ταυτοποίηση ανδρών με ένα επιπλέον χρωμόσωμα Υ. Μέχρι τότε είχαν ταυτοποιηθεί μόνο τα σύνδρομα Klinefelter (XXY) καιTurner's (XO). Την πρώτη ταυτοποίηση έκανε ο Sandberg και οι συνεργάτες του καθώς ανακάλυψαν ένα επιπλέον χρωμόσωμα Υ σε ένα φαινοτυπικά φυσιολογικό άνδρα.
Το 1965 ο Jacobs και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν εργασία που συνδέει το χρωμοσωμικό σύνδρομο XYY και την εγκληματική προσωπικότητα, βρίσκοντας επτά περιπτώσεις του καρυότυπου XYY σε μια μελέτη με δείγμα 197 ατόμων σε ψυχιατρείο του Εδιμβούργου.
Την έρευνα του Jacobs συνέχισαν στην πορεία οι Casey, Price και οι συνεργάτες τους παρέχοντας επιπλέον πληροφορίες για την χρωμοσωμική αυτή ανωμαλία.
Το σύνδρομο XYY είναι μια συγγενής χρωμοσωμική ανωμαλία που είναι ιδιόμορφη μόνο για τους άνδρες. Περίπου 1 αγόρι στα 1000 γεννιέται με το σύνδρομο ΧΥΥ. Τα άτομα αυτά έχουν στα κύτταρά τους 47 χρωμοσώματα αντί για 46 που έχουν τα φυσιολογικά άτομα. Φέρουν δύο Υ χρωμοσώματα κι ένα Χ (47,ΧΥΥ) σε αντίθεση με τους υπόλοιπους άντρες που έχουν ένα Υ και ένα Χ χρωμόσωμα (46,ΧΥ). Η επίδραση του επιπλέον Υ χρωμοσώματος ποικίλει σε μεγάλο βαθμό.
Η παρουσίαση έγινε στα πλάισια του εκπαιδευτικού προγράμματος του ΚΟΚΕΨΥΠΕ ΠΑΛΛΗΝΗΣ.
Η επιμέλεια της παρουσίασης ανήκει στην συνάδελφο Ψυχολόγο κ. Ελένη Σαραγά.
Εγκεφαλικές συνδέσεις
“Είναι σημαντικό όλοι οι άνθρωποι που αλληλοεπιδρούν με παιδιά να κατανοήσουν την αρχιτεκτονική του εγκεφάλου επειδή οι εμπειρίες παίζουν έναν πραγματικά ισχυρό ρόλο στην ανάπτυξη του.
Ο εγκέφαλος είναι γενετικά προγραμματισμένος να κάνει συνδέσεις, αλλά το αν αυτές οι συνδέσεις παραμείνουν, γίνουν ισχυρές και μόνιμες ώστε να είναι διαθέσιμες καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του παιδιού, εξαρτάται από τις ενισχυτικές εμπειρίες που θα λάβει ο παιδικός εγκέφαλος απ΄ το περιβάλλον. Θέλουμε οι γονείς να ενισχύσουν τα εγκεφαλικά κυκλώματα των παιδιών.
Θέλουμε οι καθηγητές να κάνουν το ίδιο. Σε επίπεδο πολιτικής, θέλουμε οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να ψηφίζουν για πράγματα που θα δώσουν σε όλα τα παιδιά αυτή την ευκαιρία.”
Dr. ]udy Cameron Professor of Psychiatry, University of Pittsburgh