Εκπαιδευτικό υλικό

Προσωπικά όρια & πως να τα θέσουμε

Το να μάθουμε  να θέτουμε  υγιή προσωπικά όρια είναι απαραίτητα για να διατηρούμε τη θετική αυτο-αντίληψη και  αυτο-εικόνα μας. Είναι ο τρόπος μας για να επικοινωνήσουμε  στους άλλους ότι έχουμε αυτοσεβασμό, αυτοεκτίμηση, και ότι δεν επιτρέπουμε  σε άλλους να μας καθορίζουν.
Προσωπικά όρια είναι τα φυσικά, συναισθηματικά και ψυχικά  όρια που κατασκευάζουμε  για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από το να χειραγωγείται,  να χρησιμοποιείται  ή να παραβιάζεται από τους άλλους.
Τα προσωπικά  όρια θα μας επιτρέψουν να διαχωρίσουμε το ποιοι είμαστε, τι σκεφτόμαστε και τι αισθανόμαστε, από τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων. Η παρουσία τους μας βοηθά να εκφραστούμε ως μοναδικά άτομα, την ίδια στιγμή που αναγνωρίζουμε την μοναδικότητα των άλλων.
Δεν είναι δυνατόν να απολαύσουμε υγιείς σχέσεις χωρίς την ύπαρξη των προσωπικών ορίων, ή χωρίς τη βούλησή μας να  γνωστοποιήσουμε το όρια μας με αμεσότητα και ειλικρίνεια  στους άλλους.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο καθένας μας είναι ένα μοναδικό άτομο με διακριτά συναισθήματα,  ανάγκες και προτιμήσεις. Το ίδιο ισχύει και για τους συζύγους, τα παιδιά και τους φίλους μας.

Το να θέσω τα προσωπικά μου όρια σημαίνει:

• Διατηρώ την ακεραιότητά μου
• Αναλαμβάνω την ευθύνη για το ποιος είμαι
• Αναλαμβάνω τον έλεγχο της ζωής μου.

Πώς μπορώ  να θέσω  υγιή προσωπικά όρια;

• Να ξέρετε ότι τα προσωπικά όρια είναι δικαίωμά σας .
• Δεν είναι μόνο δικαίωμα, αλλά και ευθύνη το να μην επιτρέπετε σε άλλους να τα παραβιάζουν.
• Τα όριά ενεργούν ως φίλτρα που καθορίζουν το τι είναι αποδεκτό στη ζωή σας και τι δεν είναι.
• Αν δεν έχετε όρια να προστατεύουν και  να καθορίζουν την αίσθηση του εαυτού, θα έχετε την τάση να αντλείται  την αίσθηση της αυταξίας σας, από τους άλλους.
• Για να αποφευχθεί αυτή η κατάσταση, θέστε  σαφή  και αποφασιστικά  όρια. Να είστε πρόθυμος να κάνετε  ό, τι χρειάζεται για να τα υπερασπιστείται.
• Είναι ενδιαφέρον, ότι όσοι έχουν αδύναμα όρια, έχουν την τάση να παραβιάζουν τα όρια των άλλων.
• Αναγνωρίστε ότι οι ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων δεν είναι πιο σημαντικά από τα δικά σας.
• Μάθετε να λέτε όχι.
• Πολλοί από εμάς είμαστε ”φτιαγμένοι” να ευχαριστούμε τους άλλους βάζοντας τον εαυτό μας σε μειονεκτική θέση,
• Δεν θέλουμε να είμαστε εγωιστές. Βάζουμε τις προσωπικές μας ανάγκες σε δεύτερη μοίρα και συμφωνούμε να κάνουμε πράγματα που δεν είναι επωφελή για την ευημερία μας.
• Προσδιορίστε τις ενέργειες και τις συμπεριφορές που θεωρείτε  απαράδεκτες.
• Αφήστε τους άλλους να γνωρίζουν πότε έχουν διασχίσει τη γραμμή, έχουν ενεργήσει ανάρμοστα, ή υπήρξαν ασεβείς με οποιονδήποτε τρόπο.
• Μην φοβάστε να πείτε σε άλλους ότι χρειάζεστε συναισθηματικό ή σωματικό χώρο. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να είναι αυτό που πραγματικά είναι,  χωρίς πίεση από τους άλλους να είναι οτιδήποτε άλλο.
• Επικοινωνήστε τις ενέργειες που μπορεί να χρειαστεί να κάνετε, εάν οι επιθυμίες σας δεν γίνουν σεβαστές.
• Εμπιστευτείτε και πιστέψτε  στον εαυτό σου.
• Εσείς ο ίδιος ξέρετε καλύτερα.
• Ξέρετε τι χρειάζεστε, θέλετε, και την αξία των σημαντικών πραγμάτων
• Μην αφήνετε κανέναν άλλο να λάβει τις αποφάσεις για εσάς.

Σημεία μη υγιών ορίων

• Το να πηγαίνετε ενάντια στις προσωπικές αξίες ή  τα δικαιώματα σας για να ευχαριστήσετε τους άλλους.
• Να αφήνετε  τους άλλους να σας προσδιορίζουν.
• Να περιμένετε ότι οι άλλοι θα καλύψουν τις ανάγκες σας αυτόματα.
• Να αισθάνεστε  άσχημα ή να έχετε  ενοχές όταν λέτε όχι.
• Να μην μιλάτε όταν σας αντιμετωπίζουν άσχημα.
• Να καταρρέετε έτσι ωστε  κάποιος να  μπορεί να σας  φροντίσει.

By Z. Hereford Healthy Personal Boundaries & How to Establish Them

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Νοσηλευτική προσέγγιση παιδιού με νοητική υστέρηση

[googleapps domain="docs" dir="presentation/d/1ouiaVSSR8p9Sjs9bUOZfgI4QsaOvmpGHK7wCMKstmyc/embed" query="start=false&loop=false&delayms=3000" width="529" height="426" /]
ΕΚΠΑ ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 2014-2015
ΤΕΤΑΡΤΗ 18/2/2015 10.00-11.15 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
ΘΕΜΑ:Νοσηλευτική προσέγγιση παιδιού με νοητική υστέρηση
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΜΠΛΕΤΣΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Θεραπευτική επικοινωνία και Ιατρική εκπαίδευση

Θεραπευτική επικοινωνία και Ιατρική εκπαίδευση

Στο περιβάλλον του 21 ου αιώνα που χαρακτηρίζεται από τις ριζοσπαστικές αλλαγές που έχει επιφέρει η τεχνολογία στη σχέση Ασθενών - Ιατρών, η θεραπευτική συμμαχία παύει πλέον να είναι το μελλοντικό πρόταγμα μιας φιλοσοφικής - ηθικής στάσης και καθίσταται επιτακτική κλινική αναγκαιότητα.
“Το μέλλον είναι ήδη εδώ..”
Οι περιορισμένοι πόροι του συστήματος υγείας και η ανάγκη για τεκμηριωμένη Ιατρική πρακτική, καθιστούν την σωστή επικοινωνία Ιατρού - Ασθενή μια εκ των ουκ άνευ συνθήκη, στο βαθμό που η εμπλοκή (engagement) του ανθρώπου στα θέματα της υγείας του είναι αποδεδειγμένα η καλύτερη συνταγή πρόληψης και αντιμετώπισης των απειλών για την υγεία.
Σε αυτό το πλαίσιο η σχέση Ιατρού - Ασθενή περνάει σε μια φάση συνεργασίας με απώτερο σκοπό την εξασφάλιση των βέλτιστων θεραπευτικών αποτελεσμάτων με το μικρότερο δυνατόν κόστος.
Τούτο βέβαια δεν αποτελεί μια ad hoc διαδικασία που κυοφορείται στο νου κάποιον οραματιστών, αλλά αντιθέτως μια ριζοσπαστική αλλαγή παραδείγματος τόσο στον τρόπο που σκεφτόμαστε και ασκούμε την Ιατρική, όσο και στον τρόπο που αναπαριστούμε τον ασθενή και την ασθένεια.
Αυτές οι ριζοσπαστικές και επίπονες αλλαγές μπορούν να προέλθουν μόνο μέσα από την Ιατρική εκπαίδευση.
Σύμφωνα με τα παραπάνω προτείνονται σημαντικές παρεμβάσεις τόσο στο προπτυχιακό επίπεδο των Ιατρικών σπουδών, όσο και στο επίπεδο της συνεχόμενης Ιατρικής μετεκπαίδευσης.

Προπτυχιακά μαθήματα ευαισθητοποίησης σε θέματα Ιατρικής πρακτικής - επιστημολογίας και διαχείρισης σχέσεων, με βάση τους παρακάτω άξονες:

Φιλοσοφία & Θρησκεία

• Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και Ιατρική σκέψη (Ιπποκράτης Αριστοτέλης- Επίκουρος- Ησίοδος- Σωκράτης).
• Ανατολικές φιλοσοφίες και Ιατρική πρακτική (Meditation-Zen).
• Χριστιανισμός (Η επίδραση του Χριστιανισμού στην αξία της ζωής και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη)
• Μοντέρνα φιλοσοφία (Ανθρωπισμός- Υπαρξισμός).

Ιατρική επιστημολογία - Αλλαγή παραδείγματος - Ιατρικές κοσμολογίες (Από την Ιατροκεντρική προσέγγιση στην ασθενοκεντρική και εν τέλει στην ανθρωποκεντρική προσέγγιση).

• Ιατρική επιστημολογία και πρακτική
• Ολιστική Ιατρική- Συμπονετική φροντίδα.
• Προσωποποιημένα θεραπευτικά πρωτόκολλα
• Συνεργατική φροντίδα (Ο Ιατρός σε ρόλο συντονιστή της διεπιστημονικής ομάδας φροντίδας).
• Θεραπευτική αβεβαιότητα και συναπόφαση
• Ιστορίες των ασθενών (naratives). Επιλεγμένοι e-patients μοιράζονται την εμπειρία και τις γνώσεις τους μέσα από παραδόσεις στα αμφιθέατρα και τα on line προγράμματα των Πανεπιστημίων (βλ. Stanford Medicine X)

Κοινωνιολογία της Ιατρικής

• Επαγγελματοποίηση -Επικράτηση των κυρίαρχων επαγγελμάτων.
• Σχέσεις εξουσίας μεταξύ επαγγελματιών υγείας.
• Σχέση εξουσίας Ιατρού - ασθενή.
• Η αναπαράσταση του ασθενή και της ασθένειας δια μέσω των αιώνων (Σωματοποίηση -Δυνητικό σώμα).
• Ψυχολογία των ασθενών.

Θεωρία της επικοινωνίας.

Βασικές αρχές και τεχνικές Συμβουλευτικής.

Η επιρροή της τεχνολογίας στη διαμόρφωση της σχέσης Ιατρού- Ασθενή (e-Patient - Empowered patient- Virual Communities κλπ).

Καινοτομία και Ιατρικές εφαρμογές.

Συνεχόμενη Ιατρική εκπαίδευση (CME). Στοχεύμενα εκπαιδευτικά προγράμματα σε θεματικές όπως:

• Διαχείριση σχέσεων Ιατρού - Ασθενή.
• Διαχείριση της on line Ιατρικής ταυτότητας (ευκαιρίες- κίνδυνοι).
• Δύσκολος ασθενής -Τεχνικές αποκλιμάκωσης.
• Συμβουλευτικές τεχνικές για Ιατρούς (ενεργητική ακρόαση- ενσυναισθηση- παράφραση- αντανάκλαση συναισθημάτων κλπ).
• Επικοινωνία Ιατρού- Ασθενή.
• Συμμόρφωση ή συνεργασία, μοντέρνες τεχνικές επιρροής και παρακίνησης (motivational interviewing)
• Patient engagement.
• Ενσυναισθητική κατανόηση και συμπονετική φροντίδα.
• Διαδίκτυο και Ιατρική (Πως το διαδίκτυο αλλάζει τη σχέση Ιατρού Ασθενή).
• Διαδίκτυο και ενδυνάμωση, η μεταμοντέρνα ταυτότητα του ασθενή (Googler, e-patient- Virtual Communities).
• O Ιατρός ως σύμβουλος στο διαδίκτυο.
• Καινοτομία και Ιατρικές εφαρμογές.
• Συνεργατική φροντίδα (Ο Ιατρός σε ρόλο συντονιστή της διεπιστημονικής ομάδας φροντίδας)

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Συγκρότηση της εφηβικής ταυτότητας και διαδίκτυο

I'm Human by Nova-the-DeathGod on deviantART
Σύμφωνα τον Mead (1934), το ανθρώπινο ον αναπτύσσεται χάρη στην ικανότητά του να υιοθετεί και να κατανοεί μια μεγάλη ποικιλία στάσεων: «Γίνεται αντικείμενο για τον εαυτό του και πρόσωπο, μόνο όταν υιοθετεί τις τάσεις των άλλων απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό σ' ένα δεδομένο κοινωνικό περίγυρο».
Κινήσεις και λόγια αποκτούν νόημα που επιτρέπει πολυάριθμες ανταλλαγές με τον άλλο: το να μιλά κανείς, δεν είναι μόνο το να μπορεί να εκφράζεται ο ίδιος, αλλά το να είναι ικανός να προβλέψει ορισμένες δυνατές απαντήσεις του άλλου, να μπει εν μέρει στη θέση του
Ακούγοντας τον εαυτό του να μιλά, το παιδί αποδεσμεύεται από μια κατάσταση καθαρής υποκειμενικότητας καθώς προοδεύει στην κατάκτηση και τον έλεγχο της γλώσσας και καθώς πολλαπλασιάζει τους συνομιλητές του, το παιδί διευθετεί την προσωπικότητά του και τείνει να εμφανιστεί στα μάτια του, σύμφωνα με την έκφραση του Mead, με την οπτική του «γενικευμένου άλλου»,  με τον οποίο ταυτίζεται.
Παράλληλα με τον Mead, ο Freud (1921), εξερευνώντας τη γένεση της προσωπικότητας, καταδεικνύει ότι συγκροτείται διαμέσου σειράς ταυτίσεων.
Ο Erikson (1968) περιγράφει τις συνιστώσες της ταυτότητας, που περιλαμβάνουν το αίσθημα μιας υποκειμενικής ενότητας και μιας χρονικής συνέχειας (μύχια όψη), το σύνολο των κοινωνικών συγκρίσεων με τους άλλους και ενώπιον τους (αλληλεπιδραστική όψη) και τη λιγότερο ή περισσότερο εύκολη ένταξη των προτύπων και των αξιών (πολιτισμική όψη). Το παιδί, και κατόπιν ο έφηβος, ακολουθούν μια διαδρομή διαδοχικά συνειδητή και ασυνείδητη, σηματοδοτούμενη από πλείστες όσες ταυτίσεις, αλλά και από κρίσεις και ρήξεις.
Οι ψυχολόγοι έχουν αναδείξει τη διαδικασία της εξερεύνησης (exploration ) ως το βασικό μηχανισμό διαμέσω του οποίου οι έφηβοι μπορούν να πειραματιστούν σε διαφορετικές ταυτότητες και να αξιολογήσουν τον τρόπο με τον οποίο γίνονται αντιληπτές από την κοινωνία (Moshman, 2005 ; Schwartz, 2001), όπως αναφέρεται απο τον James (2009).
Πολλοί έφηβοι να εκτίθενται σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ήδη απο την ηλικία των δεκατριών. Οι όροι χρήσης υπηρεσιών όπως το MySpace και το Facebook απαιτούν ότι ένα άτομο πρέπει να είναι τουλάχιστον σε αυτή την ηλικία πριν από την δημιουργεία ενός λογαριασμού. Ο Santrock (2005) περιγράφει το συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο ως την εποχή που τα άτομα προσπαθούν να ανακαλύψουν « ποιοι είναι, τι είναι όλα αυτά, και πού πηγαίνουν στη ζωή».
Ο Marcia (1980) από την άλλη, αναφέρεται στην κρίση ταυτότητας, δεδομένου ότι αυτή η ηλικία, είναι η ηλικία της επιλογής και της αναζήτησης των εναλλακτικών λύσεων για ένα άτομο.
Μηχανισμοί δόμησης της εφηβικής ταυτότητας
Οι έφηβοι χρησιμοποιούν τρείς παράλληλους και αλληλεπιδραστικούς μηχανισμούς για να δομήσουν την ταυτότητα τους :

• Την αυτό-έκφραση (self expression)
• Tην αυτό-αντανάκλαση (self reflection)
• Kαι την επιστροφοδοσία (feedback)

Επιστροφοδοσία
Η διαδικασία αυτή περιγράφει την ανατροφοδότηση που ο έφηβος λαμβάνει ως αποτέλεσμα των δύο πρώτων. Για παράδειγμα ο έφηβος πειραματίζεται με διάφορά στυλ ντυσίματος , μουσικών στυλ κλπ (self expression) και ταυτόχρονα ξεκινάει τις βαθύτερες (εσωτερικές) αναζητήσεις του σε θέματα ηθικής, φιλοσοφικής και υπαρξιακής τάξης (self reflection).
Οι διαμορφούμενες στάσεις και συμπεριφορές για να αποκτήσουν κάποιο νόημα θα πρέπει να συγκριθούν και να αντιπαρατεθούν με τις στάσεις και τις συμπεριφορές του «γενικευμένου άλλου». Αυτή λοπών η τόσο σημαντική διαδικασία λαμβάνει νέες διαστάσεις μέσα από τα ιντερνετικά κοινωνικά δίκτυα.
Κι αυτό διότι ότι ο έφηβος που αποτείνεται για feedback στο στενό και περιορισμένου εύρους δίκτυο επαφών του (φίλοι, συγγενείς, συμμαθητές κλπ), έχει τώρα τη δυνατότητα προσφυγής σε ένα δυνητικά άπειρο πλήθος (αξιολογητών), μέσα σε ένα περιβάλλον «ασφαλούς» πειραματισμού και επανελέγχουν των κοινωνικών ταυτοτήτων του.

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Οργανικό Ψυχοσύνδρομο

[slideshare id=kHQTJ1ZCwjs4wp&w=595&h=485&fb=0&mw=0&mh=0&style=border:1px solid #CCC; border-width:1px; margin-bottom:5px; max-width: 100%;&sc=no]

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Φροντίδα στην κρίση

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Διατροφικές διαταραχές

[googleapps domain="docs" dir="presentation/d/1Mgk7-YVZLDDcjj66yWdLUwDtZoNmifFkVd8FlGCRSAo/embed" query="start=false&loop=false&delayms=3000" width="480" height="389" /]

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος

Ασθενό-κεντρική Ιατρική: Μια νέα φιλοσοφία στην άσκηση του Ιατρικού Λειτουργήματος

Η ασθενό- κεντρική Ιατρική είναι μια μορφή πρακτικής, η οποία επιδιώκει να εστιάσει την ιατρική φροντίδα στις εξατομικευμένες ανάγκες και τις ανησυχίες του κάθε ασθενούς. Χαρακτηρίζεται από την ανοιχτή επικοινωνία, τη συνεργασία, την κατανόηση και την ενεργητική εμπλοκή με τελικό στόχο την εγκαθίδρυση της θεραπευτικής συμμαχίας μεταξύ ασθενούς και ιατρού.
H ασθενό- κεντρική Ιατρική επομένως δεν αποτελεί ένα slogan ή trent της εποχής, αλλά μια αλλαγή της ιατρικής κοσμοθεωρίας, ένα διαφορετικό- συναρπαστικό τρόπο άσκησης του ιατρικού λειτουργήματος, που στηρίζεται στις αρχές του σεβασμού, της εξατομίκευσης και της δημιουργικότητας.
Οι σύγχρονοι ασθενείς χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα το διαδίκτυο, για να αναζητήσουν πληροφορίες για την ασθένεια τους, αλλά και για να κατασκευάσουν πολύπλοκα δίκτυα γνώσης και συναισθηματικής στήριξής με άλλους ασθενείς. Μέσα από την διαδικασία της ενδυνάμωσης (empowerement) ο ασθενής καθίσταται ισάξιο μέλος της θεραπευτικής ομάδας και απαιτεί λόγο για τα πράγματα που αφορούν τις θεραπευτικές αποφάσεις (Bletsos et.al, 2013)¹.
Ο Ιατρός από την άλλη, ως ο κατεξοχήν αρμόδιος για την φροντίδα της υγείας, καλείται να υπερβεί τον κλασικό θεραπευτικό του ρόλο, αναλαμβάνοντας ένα σύνθετο ρόλο συντονιστή (ανθρώπων, πόρων και υλικών), με απώτερο σκοπό την παροχή της βέλτιστης θεραπευτικής λύσης με το μικρότερο δυνατόν κόστος.
Σε αυτό το πλαίσιο των πολύπλοκων, δυναμικών και -όχι σπάνια- συγκρουσιακών σχέσεων, ο Ιατρός επανεφευρίσκει τον (παραδοσιακά) καθοδηγητικό του ρόλο, μέσα από την εμπαθητική κατανόηση, τη συνεργασία και τη συμβουλευτική προς το ασθενή.
Η επικοινωνία είναι το κλειδί για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Ο ανοιχτός- ειλικρινής διάλογος, η εξατομικευμένη παρέμβαση σύμφωνα με τις ξεχωριστές ανάγκες του κάθε ασθενή, η ολιστική προσέγγιση, η ενεργητική ακρόαση, το συναισθηματικό “καθρέφτισμα”, η χρήση των λεκτικών και των εξωλεκτικών σημείων στην αλληλεπίδραση, η ενημέρωση και εκπαίδευση του ασθενή, η διαθεσιμότητα και η παρουσία, η ανθρωπιστική εντέλει προσέγγιση παράλληλα με την επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη, θεωρούνται εκ των ουκ άνευ, δεξιότητες του σύγχρονου επαγγελματία υγείας….
"Το θέμα Επικοινωνία & Διαχείριση των αναγκών του σύγχρονου ασθενή θα συζητηθεί αναλυτικά στο συνέδριο "Θεραπευτική Συμμαχία", την Τετάρτη 28 Μαΐου, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία. Στο συνέδριο συμμετέχω ως συντονιστής στην 2η Συνεδρία με τίτλο «Επικοινωνία & Διαχείριση των αναγκών του σύγχρονου ασθενή».
 
1 Bletsos, K. G. Alexias and C. Tsekeris (2013) Towards a Fourth Cosmology of Doctor-Patient Relationship: A Reflection on the Virtual Patient Community PatientsLikeMe. tripleC – Cognition, Communication, Co-operation:International Peer Reviewed Open Access Journal for a Global Sustainable Information Society, Vol. 11, No. 1, pp. 136-144 (published by the Unified Theory of Information Research Group, Vienna University of Technology, Austria, ISSN: 1726-670X, SCOPUS Index).
 
Μπλέτσος Κωνσταντίνος
Νοσηλευτής-Ψυχολόγος, Υποψήφιος Διδάκτωρ Ψυχό-Κοινωνιολογίας του διαδικτύου
Τμήμα Ψυχολογίας- Πάντειου Πανεπιστημίου
Επιστημονικός συνεργάτης της GET2WORK (www.get2work.eu)

by Κωνσταντίνος Μπλέτσος