Η EMDR είναι μια δομημένη θεραπεία που ενθαρρύνει τον ασθενή να επικεντρωθεί εν συντομία στη μνήμη του τραύματος ενώ ταυτόχρονα βιώνει αμφίπλευρη διέγερση (συνήθως κινήσεις των ματιών), η οποία συνδέεται με μείωση της ζωντάνιας και του συναισθήματος που σχετίζονται με κάποια τραυματική ανάμνηση
Εισαγωγή στο EMDR
Η θεραπεία απευαισθητοποίησης και επανεπεξεργασίας κίνησης των ματιών (EMDR) (Shapiro, 2001) αναπτύχθηκε αρχικά το 1987 για τη θεραπεία της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) και καθοδηγείται από το μοντέλο προσαρμοστικής επεξεργασίας πληροφοριών (Shapiro 2007).
Η Emdr είναι μια ατομική θεραπεία που συνήθως γίνεται με συχνότητα μία έως δύο φορές την εβδομάδα για συνολικά 6-12 συνεδρίες, αν και μερικοί άνθρωποι επωφελούνται από λιγότερες συνεδρίες. Οι συνεδρίες μπορούν να πραγματοποιηθούν σε συνεχόμενες ημέρες.
Το μοντέλο προσαρμοστικής επεξεργασίας πληροφοριών θεωρεί ότι τα συμπτώματα του μετατραυματικού stress ( PTSD) και άλλων διαταραχών προκύπτουν από προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες που εξακολουθούν να προκαλούν δυσφορία επειδή η μνήμη τους δεν έχει υποβληθεί σε επαρκή επεξεργασία.
Αυτές οι ανεπεξέργαστες αναμνήσεις θεωρείται ότι περιέχουν τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις και τις φυσικές αισθήσεις που συνέβησαν τη στιγμή του γεγονότος. Όταν ενεργοποιούνται οι μνήμες αυτά τα αποθηκευμένα διαταρακτικά στοιχεία επαναβιώνονται προκαλώντας τα συμπτώματα της PTSD ή / και άλλων διαταραχών.
Σε αντίθεση με άλλες θεραπείες που επικεντρώνονται στην άμεση αλλαγή των συναισθημάτων, των σκέψεων και των απαντήσεων που προκύπτουν από τραυματικές εμπειρίες, η θεραπεία EMDR επικεντρώνεται άμεσα στη μνήμη και έχει ως στόχο να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύεται η μνήμη στον εγκέφαλο, μειώνοντας έτσι ή και εξαλείφοντας τα προβληματικά συμπτώματα.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας με EMDR, οι κλινικές παρατηρήσεις δείχνουν ότι μια επιταχυνόμενη μαθησιακή διαδικασία διεγείρεται από τις τυποποιημένες διαδικασίες του EMDR, οι οποίες ενσωματώνουν τη χρήση κινήσεων των ματιών και άλλων μορφών ρυθμικής αμφίπλευρης διέγερσης
Ενώ οι πελάτες επικεντρώνονται εν συντομία στη μνήμη τραύματος και ταυτόχρονα βιώνουν αμφίπλευρη διέγερση (BLS), η ζωντάνια και το συναίσθημα της μνήμης μειώνονται.
Απώτερος στόχος της ΕΜDR είναι να σταματήσει η διαρκής αναβίωση της τραυματικής μνήμης, και μέσα απ’ την επανεπεξεργασία (reprocessing) να μεταμορφωθεί σε μια μακρινή κακή ανάμνηση, ανίκανη να παρεμβαίνει πλέον και να διαταράσσει τις ζωές των ανθρώπων.
Η θεραπεία ΕΜDR αποτελεί τεκμηριωμένη (evidence based) θεραπεία για την διαταραχή μετατραυματικού στρες ( PTSD) καθώς και για ένα πλήθος άλλως κλινικών καταστάσεων όπως αγχώδη διαταραχή, κατάθλιψη, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κλπ.
Τα στάδια της θεραπείας
Η θεραπεία EMDR αποτελείται από οκτώ βασικά στάδια, τα οποία ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος ακολουθούν με σειρά σε κάθε συνεδρία. Η διάρκεια κάθε σταδίου μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με το άτομο, τη διαταραχή και το είδος του τραυματικού βιώματος.
1. Η φάση της σταθεροποίησης:
- Εστιάζει στην οικοδόμηση μίας ισχυρής θεραπευτικής σχέσης και στην εκπαίδευση του θεραπευόμενου σε τεχνικές διαχείρισης συναισθημάτων και στρες.
- Στόχος είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, όπου ο θεραπευόμενος νιώθει άνετα να εξερευνήσει τραυματικές εμπειρίες.
2. Η φάση της αξιολόγησης:
- Ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος συνεργάζονται για να προσδιορίσουν το τραυματικό βίωμα που θα αποτελέσει το επίκεντρο της θεραπείας.
- Αναλύουν τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις σωματικές αισθήσεις και τις συμπεριφορές που σχετίζονται με το τραύμα.
3. Η φάση της προετοιμασίας:
- Ο θεραπευτής καθοδηγεί τον θεραπευόμενο σε ασκήσεις εστίασης και χαλάρωσης.
- Επιλέγεται ο τρόπος διέγερσης των διπλευρικών κινήσεων των ματιών (π.χ., οπτικά ερεθίσματα, ακουστικά ερεθίσματα, αφής).
4. Η φάση της επεξεργασίας:
- Ο θεραπευόμενος εστιάζει σε μια συγκεκριμένη πτυχή του τραυματικού βιώματος, ενώ παράλληλα ακολουθεί με τα μάτια του τα διπλευρικά ερεθίσματα που παρέχει ο θεραπευτής.
- Ενθαρρύνεται να αφήσει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις σωματικές αισθήσεις να έρθουν στην επιφάνεια, χωρίς κριτική.
5. Η φάση της αξιολόγησης:
- Ο θεραπευόμενος και ο θεραπευτής αξιολογούν την εμπειρία της επεξεργασίας.
- Εστιάζουν στις αλλαγές που προέκυψαν σε επίπεδο σκέψεων, συναισθημάτων και σωματικών αισθήσεων.
6. Η φάση της εγκαθίδρυσης:
- Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να ενσωματώσει τις θετικές αλλαγές στην καθημερινή του ζωή.
- Αναπτύσσονται θετικές πεποιθήσεις και μηχανισμοί αντιμετώπισης των δυσκολιών για το μέλλον.
7. Η φάση του κλεισίματος:
- Ολοκληρώνεται η επεξεργασία του τραυματικού βιώματος για την τρέχουσα συνεδρία.
- Ο θεραπευόμενος λαμβάνει ασκήσεις για εξάσκηση στο σπίτι.
8. Η φάση του επανελέγχου:
- Σε μελλοντικές συνεδρίες, ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος επανέρχονται στο τραυματικό βίωμα για να αξιολογήσουν την πρόοδο και να ενισχύσουν τα θετικά αποτελέσματα.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η θεραπεία EMDR προσαρμόζεται στις ατομικές ανάγκες κάθε θεραπευόμενου. Ο θεραπευτής διαμορφώνει το θεραπευτικό πλάνο λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό, την προσωπικότητα και τους ρυθμούς του θεραπευόμενου.