Οι τραυματικές μνήμες είναι μνήμες που έχουν αποθηκευτεί ανεπεξέργαστες, σε συγκεκριμένα σημεία του νευρωνικού δικτύου  μαζί με τις αισθήσεις, τα συναισθήματα, τις σωματικές διεγέρσεις και τις πεποιθήσεις που τις συνοδεύουν.

Κάθε φορά που μια εξωτερική ή εσωτερική αιτία πυροδοτεί (trigger) την αποθηκευμένη μνήμη εκείνη επιστρέφει όχι ως μια κακή ανάμνηση απ’ το παρελθόν αλλά ως αναβίωση με το πλήθος των συμπτωμάτων που ο άνθρωπος είχε βιώσει κατα τη διάρκεια του τραυματισμού του. 

Η έρευνα για την εκ νέου σταθεροποίηση της μνήμης (memory reconsolidation)

Η εκ νέου σταθεροποίηση της μνήμης (memory reconsolidation) είναι ένας όρος που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι μνήμες που έχουν ανακτηθεί από τη μακροπρόθεσμη μνήμη στη μνήμη εργασίας, αποθηκεύονται και πάλι στη μακροπρόθεσμη μνήμη.

“Είναι μια σημαντική διαδικασία γιατί μπορεί να εξηγήσει πώς οι επανεπεξεργασμένες μνήμες μπορούν να αντικαταστήσουν μόνιμα τις αρχικές, επιτρέποντας στις διαταρακτικές αναμνήσεις να γίνουν καλοήθεις.” (Manfield, 2017).

Αυτή η διαδικασία μόνιμου μετασχηματισμού αναφέρεται με τον κάπως συγκεχυμένο όρο διαγραφή (Elsey & Kindt, 2017). Στην πραγματικότητα, μόνο η τραυματική ποιότητα της μνήμης «σβήνεται» η αφήγηση του γεγονότος παραμένει ανέπαφη.

Η έρευνα για την εκ νέου σταθεροποίηση της μνήμης παρέχει κάποια κατανόηση των συνθηκών που είναι απαραίτητες για να συμβεί η “διαγραφή”. Μελέτες προτείνουν ότι η διαγραφή των εξαρτημένων αντιδράσεων φόβου σε διάφορα ζωικά είδη συμβαίνει μόνο όταν το ζώο έχει πρόσβαση στην αρχική μνήμη που προκάλεσε την απόκριση φόβου και υπάρχει επίσης ένα σφάλμα πρόβλεψης (Dudai, 2004; Pedreira, pérez-Cuesta, & Maldonado, 2004).

Με άλλα λόγια, όταν το ζώο συναντά ένα ερέθισμα όπως αυτό που υπήρχε στην αρχική συναισθηματικά συνδεδεμένη μνήμη, ανακτά την αρχική μνήμη από τη μακροπρόθεσμη μνήμη στη μνήμη εργασίας. Στη συνέχεια, για να συμβεί η διαγραφή, το ζώο πρέπει να συναντήσει νέες πληροφορίες που πιθανώς απαιτούν ενημέρωση της αρχικής μνήμης, για να γίνει πιο ακριβής.

Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει μια περίοδο έως και 6 ωρών κατά την οποία η μνήμη γίνεται ασταθής και μπορεί να ενημερωθεί (Elsey & Kindt, 2017).

Οι Ecker, Ticic και Hulley (2012); Hupbach, Gomez, Hardt και Nadel (2007); Lee (2009); Sevenster, Beckers και Kindt (2013); και άλλοι προσφέρουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η “διαγραφή” της μνήμης στους ανθρώπους απαιτεί επίσης μια διαδικασία ανάκτησης καθώς και το σφάλμα πρόβλεψης. Το σφάλμα πρόβλεψης για παράδειγμα “Είμαι ασφαλής τώρα” έρχεται σε αντίθεση με την αρχική πρόβλεψη, “Θα με βλάψουν“, ενσωματώνεται στη μνήμη που έχει ανακτηθεί και η τροποποιημένη μνήμη μπορεί στη συνέχεια να αντικαταστήσει την αρχική μνήμη όταν αποθηκευτεί ξανά (επανενοποιηθεί) στη μακροπρόθεσμη μνήμη.

Η θεωρία της εκ νέου σταθεροποίησης της μνήμης προτείνει ότι αυτή η αλλαγή της αρχικής μνήμης μόλις παγιωθεί εκ νέου είναι μόνιμη.

Μια νέα παρέμβαση που σχετίζεται με το τραύμα ονομάζεται τεχνική Flash, μια σύντομη θεραπευτική διαδικασία που στοχεύει να ανακουφίσει γρήγορα την αγωνία μιας ενοχλητικής μνήμης (Manfield et al., 2017).

Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς καλούνται να επιλέξουν μια συγκεκριμένη μνήμη στόχο, λαμβάνοντας παράλληλα την οδηγία να «αγγίξουν» μόνο για λίγο τη μνήμη και να βαθμολογήσουν την αναστάτωση που τους προκαλεί σε μια δεκαβάθμια κλίμακα.

Κατόπιν τους ζητείται να εστιάσουν την προσοχή τους σε μια θετική σκηνή PEF (Positive Engaged Focus), π.χ μια ευχάριστη δραστηριότητα, μια υπέροχη ανάμνηση, ένα αγαπημένο άτομο ή αγαπημένη μουσική, ενώ παράλληλα αποθαρρύνονται από τη σκόπιμη ενεργοποίηση της στοχευμένης τραυματικής μνήμης. Η σκηνή της θετικής απεικόνισης διακόπτεται απο επαναλαμβανόμενα βλεφαρίσματα (blinks) που υποκινούνται από τον θεραπευτή. Στο τέλος κάθε σετ οι ασθενείς καλούνται να ελέγξουν σύντομα τη μνήμη για τυχόν αλλαγές χωρίς να συντονίζονται ιδιαίτερα στη μνήμη (προσπαθώντας δηλαδή να μην την ενεργοποιήσουν πλήρως). Συνολικά, η παρέμβαση συχνά διαρκεί λιγότερο από 15 λεπτά.

Η τεχνική Flash αναπτύχθηκε αρχικά ως ένας τύπος «τεχνικής τιτλοποίησης» που προηγείται της θεραπείας απευαισθητοποίησης και επανεπεξεργασίας των οφθαλμικών κινήσεων (EMDR). Είχε ως στόχο την αύξηση της ανεκτικότητας της ανάμνησης μιας σοβαρά ενοχλητικής μνήμης πριν τη θεραπεία της με θεραπεία EMDR (Manfield et al., 2017).

Επί του παρόντος, η τεχνική Flash έχει εξελιχθεί σε μια αυτόνομη θεραπεία τραύματος. Μια λεπτομερής περιγραφή παρέχεται από τους (Manfield et.al, 2021)

Ακολουθήστε το link για να παρακολουθήσετε μαγνητοσκοπημένη την εκπαίδευση που δίνει ο Philip Manfield

Στην παραλλαγή της τεχνικής που ανέπτυξε ο Thomas Zimmerman o θεραπευτής καθοδηγεί την μετακίνηση μεμονωμένων ανεπεξέργαστων τραυματικών αναμνήσεων  απο την μακρόχρονη μνήμη στη μνήμη εργασίας, ενεργοποιώντας ταχύτατα ένα μικρό απόσπασμα της τραυματικής σκηνής (microslice)  κάθε φορά και  παρακινώντας  γρήγορα τον ασθενή του  να περάσει νοητικά  σε μια ήρεμη σκηνή (calm scene)  που δεν επιβεβαιώνει την πεποίθηση που συνοδεύει την μνήμη. 

Πχ η ενεργοποίηση της εικόνας του βιασμού ενεργοποιεί ταυτόχρονα στην ασθενή   το σχήμα “είμαι άχρηστη, τα ήθελα και τα έπαθα!”, ενώ η παρεμβολή της ήρεμης σκηνής διαταράσσει την επιβεβαίωση του σχήματος!.  

Ο ασθενής παραμένει στην ήρεμη σκηνή  για περίπου 30 δευτερόλεπτα τη φορά ενώ ο θεραπευτής διαταράσσει περιοδικά αυτή την ήρεμη σκηνή ζητώντας απ’ το ασθενή να ανοιγοκλείσει τα μάτια του τέσσερις φορές (4 blinks). 

Αυτή  η διατάραξη του ασθενούς  ενώ βρίσκεται στην ήρεμη σκηνή χωρίζει την έκθεση των 30 δευτερολέπτων στην ήρεμη σκηνή σε έξι μεμονωμένες εκθέσεις των πέντε δευτερολέπτων. Ο μεγάλος αριθμός εκθέσεων στην ήρεμη σκηνή φαίνεται να επεξεργάζεται πλήρως ή εν μέρει κάθε μικροαπόσπασμα  της μνήμης καθώς βρίσκεται εκτός της  άμεσης επίγνωσης. 

Αυτή η διαδικασία επιτρέπει σε ασθενείς με πολύπλοκο τραύμα με πολύ λίγες προσαρμοστικές πληροφορίες, πολύ λίγους πόρους και  μικρό παράθυρο ανοχής να επιλύουν εξαιρετικά οδυνηρές αναμνήσεις με ελεγχόμενη  αγωνία και με ελάχιστο κίνδυνο επανατραυματισμού.

Αυτή η έκδοση του Flash βασίζεται στην θεωρία της εκ νέου σταθεροποίησης της μνήμης (memory reconsolidation) ως τον μηχανισμό λειτουργίας της (Ecker et. al, 2012)

Η επανενοποίηση της μνήμης απαιτεί δύο βασικά στοιχεία: