Αν σταθούμε για λίγο αναστοχαστικά απέναντι στη ζωή μας θα διακρίνουμε ανθρώπους που ήταν πάντοτε πρόθυμοι, έτοιμοι και ικανοί να μας “δώσουν τα πάντα”. Από αυτούς τους ανθρώπους αιτηθήκαμε συνήθως τα λιγότερα. Θα διακρίνουμε επίσης άλλη μια σημαντική κατηγορία ανθρώπων. Τους ανθρώπους για τους οποίους ήμαστε πάντοτε πρόθυμοι, έτοιμοι και ικανοί να “δώσουμε τα πάντα”. Και ήταν συνήθως οι άνθρωποι που αιτήθηκαν από εμάς να τους παρέχουμε τα ελάχιστα.
Θα μπορούσαμε να το θεωρήσουμε όλο αυτό ως ανισορροπία επιλογών ή καλύτερα ως επιλογή ανισόρροπων (σχεσιακών) καταστάσεων. Αλλά αποτελεί πραγματική επιλογή το εύρος των συναισθηματικών αποστάσεων που κρατάμε από τους ανθρώπους;
Δύσκολά, γιατί η κάθε επιλογή προϋποθέτει μια αρμονική μίξη συναισθήματος και λογικής επίσης την πολυτέλεια ενός -κάποιου βαθμού- ελευθερίας στη λήψη αποφάσεων, αλλά και κάποια σταθερά κριτήρια που δύσκολα θα στεκόταν στην κινούμενη άμμο των σχέσεων.
Αντιθέτως το φαινόμενο της ανισορροπίας διαμορφώνεται υποσυνείδητα ως συνισταμένη αυτοματισμών που προέρχονται από τα τραυματισμένα (συνήθως παιδικά) κομμάτια του εαυτού μας, τις αποφάσεις των οποίων “λογικά” και “συνειδητά “ αιτιολογούμαι -πάντοτε εκ των υστέρων- με το φιλοσοφικό ιδεολόγημα του “έτσι είναι η ζωή”.
Δεν ξέρω φυσικά πως είναι η ζωή, ξέρω όμως πως όπου εμπλέκονται συναισθήματα, τις αποφάσεις μας δεν τις καθορίζει η παρούσα και η μελλοντική ζωή μας αλλά – δυστυχώς- η ζωή που ζήσαμε ή δεν καταφέραμε να ζήσουμε στο παρελθόν.
Μέσα στον αναδυόμενο κυκεώνα θραυσμάτων, που η εγγύτητα κινητοποιεί την κάθε φορά που πλησιάζουμε έναν άνθρωπο, το παρελθόν χαράσσει και χαράσσεται εξακολουθητικά πάνω στις ίδιες ανεξίτηλες τροχιές των αρχαϊκών μας τραυμάτων που σαν βελόνα σε κολλημένο γραμμόφωνο αναπαράγουν εμμονικα τις ίδιες και τις ίδιες φωνές:
- “Γίνε απαραίτητος ώστε να μην -μπορούν- παρά να σε αγαπήσουν”
- “Φύγε μακρύτερα για να αυξήσεις τον πόθο της επιστροφής”
- “Να φοβάσαι την μοναξιά, να παραμένεις μόνος, γιατί ο μόνος δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί..”
Και είτε εν τέλει αγαπηθήκαμε μέσω της αντιπαροχής, είτε όχι, είτε αγαπήσαμε ως παρακολουθήματα είτε όχι, η οποια αγάπη μας δεν μπορούσε παρά να είναι η ντοπαμινοεξαρτώμενη κατάσταση ενός μυαλού παγιδευμένου στο αυτοαναφορικό και ανεστραμμένο είδωλο της βαθιάς (και παράλογης) απέχθειας για τον εαυτό και του παραλυτικού (αλλά διόλου παράλογου) φόβου για τον άλλο.
Από τα παραπάνω γίνεται νομίζω ευκρινές το θεμελιώδες και αναντικατάστατο συστατικό κάθε θεραπείας. Την ίδια την θεραπευτική σχέση. Γιατί. όπως σοφά είχε σημειώσει ο Gabor Mate, “Απέναντι στην εξάρτηση δεν στέκει η νηφαλιότητα αλλά η σύνδεση”.
The Beach at Sainte-Adresse Artist: Claude Monet