Σε μια από τις πρώτες εργασίες του ο Jay Haley, αναφέρει πως ο πιο σημαντικός κανόνας για την αποτυχία στην ψυχοθεραπεία, είναι να αγνοούμε τον πραγματικό κόσμο στον οποίο ζουν οι ασθενείς και να εμβαθύνουμε στη ζωτική σημασία της παιδικής τους ηλικίας, στις εσωτερικές τους ορμές , και τη φαντασιακή τους ζωή.
Αυτό θα αποτρέψει αποτελεσματικά τόσο τους θεραπευτές όσο και τους ασθενείς από το να επιχειρήσουν να κάνουν αλλαγές στις οικογένειες, τους φίλους, τα σχολεία, τις γειτονιές ή τα θεραπευτικά περιβάλλοντα. Φυσικά, οι ασθενείς δεν πρόκειται να βελτιωθούν όσο η κατάστασή τους δεν αλλάζει και έτσι μπορεί κανείς να εγγυηθεί την αποτυχία, όντας αμειβόμενος για να ακούει ενδιαφέρουσες φαντασιώσεις.
Συζητώντας για τα όνειρα, λέει ο Haley, “Είναι ένας καλός τρόπος για να περνάει η ώρα”.
O Haley ήταν ο πρώτος θεραπευτής που ανέπτυξε την ιδέα ότι τα ψυχιατρικά συμπτώματα συχνά εμφανίζονται σε οικογένειες που έχουν κολλήσει σε βασικές μεταβατικές στιγμές του κύκλου της οικογενειακής ζωής. Περιέγραψε τη ριζοσπαστική για την εποχή της θέση, πως τα συμπτώματα δεν προέρχονται μέσα από το άτομο, μέσω γενετικής ανωμαλίας, παθολογίας του εγκεφάλου, ή ψυχικού τραύματος, αλλά και από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων. Ένα πρόβλημα, έγραψε στη Θεραπεία Επίλυσης Προβλημάτων, είναι “ένα είδος συμπεριφοράς που αποτελεί μέρος μιας σειράς ενεργειών μεταξύ πολλών ανθρώπων.”
“Αλλάξτε την ακολουθία και το πρόβλημα θα διαταραχθεί , ανεξάρτητα από το τι μπορεί ή δεν μπορεί να συμβαίνει μέσα στο κεφάλι του καθενός.”
Ο Haley συνεισέφερε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο στην διαμόρφωση των πρακτικών της στρατηγικής θεραπείας, κατά την οποία ο θεραπευτής εντοπίζει ενεργά συγκεκριμένα προβλήματα, θέτει στόχους, σχεδιάζει συγκεκριμένες παρεμβάσεις, και ελέγχει συνεχώς την αποτελεσματικότητα τους. Αυτό μπορεί να μην ακούγεται σαν είδηση σήμερα, αλλά όταν η επανάσταση της οικογενειακής θεραπείας ήταν σε εξέλιξη στα τέλη της δεκαετίας του ’50, οι μόνες νόμιμες κλινικές πρακτικές ήταν η ερμηνεία των ονείρων και των φαντασιώσεων, η βοήθεια προς στους ασθενείς για να επιτύχουν “επίγνωση ” των ασυνείδητων κινήτρων τους, και η απαλή ώθηση προς την κατεύθυνση της «προσωπικής ανάπτυξης», όποια και αν ήταν αυτή.
Ο Haley συνήθιζε να συγκρίνει τον καλό θεραπευτής σε τον αδαμαντουργό, ο οποίος υπομονετικά χαράζει μια μικρή τομή μετά την άλλη, για να σχηματίσει ένα διαμάντι από ένα άμορφο βράχο.
Εάν για παράδειγμα οι γονείς φέρουν το παιδί τους στη θεραπεία, επειδή το μικρό βάζει φωτιές στο σπίτι, ο στόχος της θεραπείας δεν είναι να αποκαλυφθούν οι νεφελώδης, ενδοψυχικές συγκρούσεις του παιδιού, των οποίων ο εμπρησμός ήταν “μόνο ένα σύμπτωμα,” αλλά να σταματήσει να βάζει φωτιές!.
Παρότι πολλές από τις ιδέες εκείνης της εποχής θεωρούνται πλέον ξεπερασμένες (πχ οι παράδοξες παρεμβάσεις), η στρατηγική θεραπεία πρόσφερε για πρώτη ίσως φορά στην ψυχοθεραπευτική πρακτική τις θεωρίες και τις πρακτικές για αποτελεσματική δουλεία με δυσλειτουργικές οικογένειες.
Το άρθρο βασίστηκε στο The Accidental Therapist Jay Haley Didn’t Set Out to Transform Psychotherapy By Mary Sykes Wylie
Trauma Informed Psychotherapy