Η επίδραση του τοξικού στρες στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο (video)

Ενώ οι μετριοπαθείς, βραχύβιες αντιδράσεις στρες στον οργανισμό μπορούν να προωθήσουν την ανάπτυξη, το τοξικό στρες ελλείψει της προστατευτικής στήριξης των ενηλίκων προκαλεί μια ισχυρή, ανελαστική ενεργοποίηση του συστήματος διαχείρισης του άγχους του σώματος.

Η βασική αρχιτεκτονική του εγκεφάλου κατασκευάζεται μέσα από μια διαδικασία που αρχίζει νωρίς στη ζωή και συνεχίζει στην ενηλικίωση. Τα απλούστερα νευρωνικά  κυκλώματα σχηματίζονται πρώτα ενώ τα πιο σύνθετα κυκλώματα του  εγκεφάλου  αναπτύσσονται αργότερα βασιζόμενα στα αρχικά απλοϊκά νευρωνικά κυκλώματα. 

Τα γονίδια παρέχουν το βασικό σχέδιο για την εγκεφαλική οργάνωση, αλλά οι εμπειρίες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται τα γονίδια. Μαζί, γονίδια και περιβάλλον συν- διαμορφώνουν την ποιότητα της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου και δημιουργούν ένα ανθεκτικό  ή αντίθετα εύθραυστο θεμέλιο για όλη τη μάθηση, την υγεία και τη συμπεριφορά που ακολουθεί.

Η πλαστικότητα, η  ικανότητα δηλαδή  του εγκεφάλου να αναδιοργανώνεται και να προσαρμόζεται, είναι μεγαλύτερη κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής και βαίνει σταδιακά μειούμενη με την πάροδο του χρόνου.

Μία από τις πιο σημαντικές εμπειρίες στη διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου είναι η αλληλεπίδραση “Υπηρέτησε και επίστρεψε” (Serve and return)  μεταξύ παιδιών και σημαντικών ενηλίκων στη ζωή τους. Τα μικρά παιδιά φθάνουν φυσικά στην αλληλεπίδραση μέσω των εκφράσεων του προσώπου και των χειρονομιών, ενώ οι ενήλικες αποκρίνονται με το ίδιο είδος φωνητικής και χειρονομίας . Αυτή η  “εμπρός και πίσω”  διαδικασία  είναι θεμελιώδης για την καλωδίωση του εγκεφάλου, ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. 

Η απόκτηση  δεξιοτήτων για την  αντιμετώπιση των  αντιξοοτήτων της ζωής  είναι ένα σημαντικό μέρος της υγιούς ανθρώπινης  ανάπτυξης. Ενώ οι μετριοπαθείς, βραχύβιες αντιδράσεις του στρες στον οργανισμό μπορούν να προωθήσουν την ανάπτυξη, το τοξικό στρες ελλείψει της προστατευτικής στήριξης των ενηλίκων προκαλεί μια  ισχυρή, ανελαστική ενεργοποίηση του συστήματος διαχείρισης του άγχους του σώματος.

Χωρίς τη φροντίδα των ενηλίκων το αμείλικτο άγχος που προκαλείται από την ακραία φτώχεια, την παραμέληση, την κακοποίηση ή τη σοβαρή κατάθλιψη της μητέρας μπορεί να αποδυναμώσει την αρχιτεκτονική του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου, με μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη μάθηση, τη συμπεριφορά και τη σωματική και ψυχική υγεία.

 

© These  videos are  from Three Core Concepts in Early Development, a three-part video series from the Center and the National Scientific Council on the Developing Child.

woman in purple shirt covering her face with her hand
View more articles
  • woman wearing gray long sleeved shirt and black black bottoms outfit sitting on gray wooden picnic table facing towards calm body of water at daytime

    Νευροβιολογία των διατροφικών διαταραχών

    Παρότι το περιβάλλον παίζει σίγουρα σημαντικό ρόλο στην σχηματοποίηση των συμπεριφορών,  υπάρχουν πλέον στοιχεία που δείχνουν ότι οι διατροφικές διαταραχές ξεκινούν στον εγκέφαλο.

  • Η νευρο-πλαστικότητα της τραυματικής μνήμης

    Οι μνήμες κατά την διάρκεια της ανάκτησης είναι επιρρεπείς σε αλλαγές και επομένως κάθε μελλοντική ανάκτηση χρησιμοποιεί τις τροποποιημένες πληροφορίες.

  • Αναπτυξιακό τραύμα και διατροφικές διαταραχές

    Πλήθος ερευνών έχουν τεκμηριώσει τις τραυματικές ιστορίες των ανθρώπων που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές (Dalle Grave, Rigmonti, Todisco & Oliosi, 1996; Reyes-Rodriguez et al., 2011), με την σεξουαλική κακοποίηση της παιδικής ηλικίας childhood sexual abuse (CSA) να είναι το συνηθέστερο τραύμα (De Groot & Rodin, 1999; Wonderlich et al., 2001). Ο Brewerton (2007) συνοψίζει τα […]

  • family of four walking at the street

    Συστημική θεραπεία

    Τι είναι η συστημική θεραπεία Σύστημα Σύστημα είναι ένα σύνολο από μονάδες που αλληλεπιδρούν και αποτελούν τα συστατικά μέρη μιας συνολικής διάταξης ή οργάνωσης. Ο Ludwig von Bertalanffy, πατέρας της Γενικής θεωρίας των Συστημάτων ορίζει τα συστήματα ως συμπλέγματα στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση. Aνθρώπινο σύστημα (πχ μια οικογένεια), είναι ένα σύνολο δύο ή περισσοτέρων προσώπων […]

  • woman laying on stairway grayscale photo

    Μια σημείωση για την οριακή διαταραχή της προσωπικότητας

    Η οριακή διαταραχή είναι κατά βάση η φυσιολογική απάντηση του νευρικού σύστήματος σε μάλλον “αφύσικες” καταστάσεις της παιδικής ηλικίας. Η επανοργάνωση του νευρικού συστήματος εξαιτίας των τραυματικών ή αποστερητικών εμπειριών προκαλεί μια σωρεία νευροβιολογικών αλλαγών που επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης, συναίσθησης και συμπεριφορίκης δράσης του εγκεφάλου ( brain survival mode ). Το συγκεκριμένο νευρολογικό πρότυπο […]

  • woman in purple shirt covering her face with her hand

    Η επίδραση του τοξικού στρες στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο (video)

    Ενώ οι μετριοπαθείς, βραχύβιες αντιδράσεις στρες στον οργανισμό μπορούν να προωθήσουν την ανάπτυξη, το τοξικό στρες ελλείψει της προστατευτικής στήριξης των ενηλίκων προκαλεί μια ισχυρή, ανελαστική ενεργοποίηση του συστήματος διαχείρισης του άγχους του σώματος.

  • film photography of aman and buildings

    Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη

    Η συναισθηματική νοημοσύνη (Εmotional Ιnteligence) αναφέρεται στην ικανότητα αντίληψης, ελέγχου και αξιολόγησης των συναισθημάτων. Ορισμένοι ερευνητές θεωρούν πως η (ΕΙ) αποτελεί αντικείμενο μάθησης (άρα και βελτίωσης), ενώ άλλοι την αντιμετωπίζουν ως ενδογενές χαρακτηριστικό του ατόμου

  • pink clouds

    Πόσο ελεύθερη είναι η «Ελεύθερη Βούληση»;

    The Live Brain Show S2E1 – Πόσο ελεύθερη είναι η «Ελεύθερη Βούληση»;