Μερικές σκέψεις επ’ αφορμής της πρότασης συναδέλφου Ψυχολόγου / Θεραπευτή για πλήρη αποποινικοποίηση όλων των ναρκωτικών ουσιών με κύριο επιχείρημα το δικαίωμα του ατόμου στην αυτοδιάθεση του σώματος του.
1. ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΗ
Η Ψυχοθεραπεία αγαπητέ συνάδελφε είναι η μάχη για το δικαίωμα των ανθρώπων στην επιλογή. Η ψυχοθεραπεία είναι ανθρωπισμός, αγάπη και κατανόηση για τα δεινά της ύπαρξης. Έξαλλου και οι θεραπευτές είμαστε άνθρωποι —και ως τέτοιοι—ίσως να περάσαμε στην ζωή μας φάσεις άγχους, μοναξιάς, θλίψης, κενού. Μπορεί να είχαμε και οι ίδιοι τραυματικά παιδικά χρόνια και να μεταχειριστήκαμε δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές επιβίωσης. Μπορεί να ήπιαμε, να κλέψαμε, να χτυπηθήκαμε, να χτυπήσαμε, κάποιοι από εμάς μπορεί να υπήρξαμε κλέφτες, χουλιγκάνοι, κάποιοι άλλοι πιθανά μπήκαμε στον κόσμο των ναρκωτικών και του αλκοόλ, οι περισσότεροι –ευτυχώς—με τον ένα ή τον άλλο τρόπο βγήκαμε!
Οσο και να σκεφτώ όμως τις επιλογές στη ζωή ενός ανθρώπου δύσκολα μπορώ να διακρίνω την ΕΠΙΛΟΓΉ σε σχέση με τα ναρκωτικά. ΓΙΑΤΙ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΤΕΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. Και για τον εξαρτημένο δεν υπάρχουν τέτοιες.
Τα ναρκωτικά δεν είναι ακριβώς ΕΠΙΛΟΓΗ. Αν ο εξάρτημένος είχε επιλογή, η επιλογή του θα ήταν μια, να αλλάξει το παρελθόν του. Αυτό ποθεί ο κάθε ναρκωμένος! Τίποτα παραπάνω. Την παροδική φυγή μακριά απ’ τον πόνο και την απελπισία της ζωής του. Κι εσείς υποστηρίζετε ότι η χρήση ναρκωτικών είναι επιλογή κατά την έννοια της επιλογής γαλάζιου ή μαύρου παντελονιού, λευκού ή κόκκινου κρασιού, καφέ με ζάχαρη ή καφέ σκέτου.
Η σχέση με τα ναρκωτικά είναι μια σχέση εξουσίας. Η επιβολή της δύναμης του ισχυρού, η εκμετάλλευση και η ταπείνωση του αδύναμου. Τα ναρκωτικά προκαλούν έκπτωση των αξιών, απαξίωση του σώματος, απέχθεια για την ζωή.
Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι απόφοιτος του London School of Economics για να κατανοήσει πως μια ενδεχόμενη αποποινικοποίηση των ναρκωτικών θα προκαλούσε αυτόματα μια μεγάλη πτώση στην τιμή τους. Η πτώση της τιμής θα προκαλούσε κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης. Οι εξαρτημένοι θα αυξάνονταν με γεωμετρικούς όρους. Και τότε οι —νόμιμοι —-έμποροι θα προκαλούσαν μια τεχνητή έλλειψη του προιόντος, σε μια αγορά με τεράστια ζήτηση πράγμα που θα προκαλούσε με την σειρά του ραγδαία αύξηση της τιμής (και επανεμφάνιση της μαύρης αγοράς), καθότι το εμπόριο των ναρκωτικών ουσιών θα εξακολουθούσε να λειτουργεί με την λογική ενός τεράστιου τράστ ομοειδών συμφερόντων.
Είναι νομίζω προφανές ότι η νομιμοποίηση των ναρκωτικών επί της ουσίας θα πρόσφερε ασυλία στους εμπόρους και σίγουρη αύξηση των κερδών τους!
Κατά τα λοιπά δεν θα αναμέναμε σημαντικές αλλαγές στην ποιότητα ζωής των εξαρτημένων. Τουναντίον τα προβληματικά και υπερφορτωμένα συστήματα υγείας θα δεχόταν στρατιές νέων εξ’ αυτών. Και θα αντιδρούσαν στην αδυναμία τους να φροντίσουν όλους αυτούς τους νέο-εξαρτημένους χρησιμοποιώντας ως βασικό επιχείρημα το επιχείρημα σας, —-την επιλογή—- που είχαν πάντοτε οι χρήστες στη διάθεση τους.
2. Ο ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΩΣ ΑΣΘΕΝΗΣ
Επί της ουσίας υπάρχουν πολλές και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ερευνητικές προσπάθειες για την εξήγηση της αξάρτησης οι οποίες κατα κύριο λόγο εστιάζουν στην νευροβιολογία του εγκεφάλου.
Το βασικό συμπέρασμα αυτών των ερευνών είναι οτι στη βάση των εξαρτητικών φαινομένων βρίσκεται το πολύπλοκο ψυχικό τραύμα των δυσμενών εμπειριών της παιδικής ηλικίας.
Δείτε εδώ τις επιπτώσεις των δυσμενών συνθηκών στην ψυχική και σωματική υγεία των ανθρώπων (Adverse Childhood Experiences (ACEs) )
Η εξάρτηση δεν είναι ούτε ασθένεια, ούτε πολύ περισσότερο επιλογή. Ειναι το αποτέλεσμα της προσαρμογής του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος σε τραυματικές και αποστερητικές συνθήκες ζωής (κυρίως αλλά —όχι αποκλειστικά—- της παιδικής ηλικίας).
Επομένως η κάθε εξάρτηση είναι συνισταμένη φυσιολογικών, αναμενόμενων και προβλέψιμων προσαρμοστικών αντίδρασεων του εγκεφάλου στις περιβαλλοντικές αποστερήσεις.
Αυτό πιθανά εξηγεί την μεγάλη δυσκολία στην αλλαγή των εξαρτητικών συμπεριφορών και το φαινόμενο της “Λερναίας Υδρίας” των συμπτωμάτων. Γιατί χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια να επανεκπαιδεύσεις έναν εγκέφαλο στην αλλάγή ενός mind set συναισθημάτων, σκέψεων και συμπεριφορών πάνω στο οποίο βασίστηκε η επιβίωση του.
Να δώσω ένα παράδειγμα. Ένα κοινό χαρακτηριστικό των τραυματισμένων ανθρώπων είναι η γνωστική ακαμψία. Σκεφτείτε όμως ότι για ένα παιδί που μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον πλήρους αστάθειας και διφορούμενων μηνυμάτων η ακαμψία αναπτύχθηκε ως η μόνη λογική στρατηγική στην προσπάθεια ανάκτησης κάποιου βαθμού ελέγχου και επομένως κάποιου βαθμού πρόβλεψης και ασφάλειας.
Πόσο εύκολο είναι για κάποιον άκαμπτο να ενδώσει στις θεραπευτικές “απαιτήσεις” για ευελιξία; Καθόλου, όπως πολύ καλά συμπεραίνεται! Το ίδιο ισχύει και για κάθε τι άλλο όπως η δυσκολία του σχετίζεσθαι (που το έμαθαν οι κακοποιημένοι αλήθεια:), ή η μακροπρόθεσμη στοχοθεσία (όταν το μέγιστο που μπορούσε να ελπίζει για παράδειγμα ενα κακοποιημένο παιδί ήταν το να επιβιώσει άλλη μια νύχτα στα χέρια του κακοποιητή πατέρα του).
Δείτε αν θέλετε την έρευνα που παραθέτω https://www.ajpmonline.org/…/S0749-3797(98…/abstract
3. ΔΕΝ ΑΝΟΙΓΟΥΜΕ ΔΙΑΛΟΓΟ ΜΕ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ
Το σίγουρο είναι ότι τα δισεκατομμύρια που επενδύθηκαν στον πόλεμο ενάντια των ναρκωτικών δεν έπιασαν τόπο. Επομένως συμφωνούμε ότι το πρόβλημα δεν λύνεται με αστυνομικά μέτρα, αυτό είναι εμπειρικά και ερευνητικά τεκμηριωμένο. Το γιατί δεν λύνεται είναι προφανές, δεν απαντάει στο γιατί χρειάζεται κάποιος τα ναρκωτικά.
Επείδη οι λόγοι που συντηρούν το πρόβλημα υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, η πολιτική ενάντια στα ναρκωτικά οφείλει να λαμβάνει υπόψη την επιστημονική γνώση και την εμπειρία σε σχέση με το νομιμοποιημένο και κοινωνικά αποδεκτό ναρκωτικό, το αλκοόλ αλλά και το τι έχει συμβεί στις ΗΠΑ εξαιτίας της ευρύτατης διάδοσης των νομίμως συνταγογραφούμενων οπιοειδών (όπως το Vicodin) τα οποία ουσιαστικά χρησιμοποούνται παράλληλα με τα παράνομα (όπως η ηρωίνη και η φεντανύλη) δημιουργώντας μια υγειονομική βόμβα στα θεμέλια του Αμερικάνικου συστήματος υγείας.
Λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία αυτή λοιπών μπορούμε να υποθέσουμε οτι η πλήρης αποποινικοποίηση θα προκαλέσει μια πανδημικής έκτασης αύξηση της χρήσης των ναρκωτικών ουσιών που με την σειρά της θα επιφέρει πολύ περισσότερα δεινά απ’ όσα πιθανά θα θεραπεύσει.
Και σαν κοινωνικό μήνυμα όμως ή νομιμοποίηση με βρίσκει 100% αντίθετο. Στέκομαι ως θεραπευτής και ως άνθρωπος απέναντι σε καθετί που ο σκοπός του είναι η αλλοίωση της ανθρώπινης εμπειρίας, η παγίδευση και παθητικοποίηση του πιο ζωντανού ιστού της κοινωνίας (των νέων μας) και η ολοκληρωτική καταστροφή κάθε έννοιας ανθρωπιάς, ηθικής και ελπίδας. Οποτε η κάθε σκέψη της ανακωχής ή ακόμη χειρότερα η παραδοχή της ήττας μας απέναντι στα ναρκωτικά με βρίσκει κάθετα αντίθετο!
Με τα ναρκωτικά δεν ανοίγουμε διάλογο συνάδελφε, μόνο με τους ανθρώπους που θάφτηκαν ζωντανοί απο κάτω τους
Art: The Morphine’s Girl –Santiago Rusiñol, 1894
