Η αυτομομφή σε όλες τις εκφάνσεις της (από την επικριτική στάση έναντι του εαυτού μέχρι την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά), συνήθως σημαίνει ένα πράγμα.
Ότι ο άνθρωπος που έχει αναπτύξει τους συγκεκριμένους μηχανισμούς ελέγχου της συμπεριφοράς εχει συνήθως ανατραφεί από γονείς με συγκεκριμένες και άκαμπτες πεποιθήσεις για το πώς οφείλουν να είναι τα παιδιά τους.
Οι γονείς αυτού του είδους έχουν ενεργοποιημένα απόλυτα σχήματα για το είναι και το δέον των οικογενειακών κανόνων και εμφανίζουν την τάση να ταυτίζουν τις συμπεριφορές των παιδιών τους με τις (υποτιθέμενες) εσωτερικές ποιότητες τους (πχ δεν έχεις κάνει λάθος, είσαι λάθος!).
Για το παιδί που η αποδοχή και η αγάπη των γονιών του δεν θέμα επιλογής αλλά επιβίωσης, καθίσταται ουσιαστικά αναγκαστική η εσωτερίκευση των γονικών επιταγών με την μορφή επικριτικών σκέψεων ή “φωνών”, ικανών να συγκροτήσουν ισχυρότατους μηχανισμούς αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς και υποταγής στις απόλυτες γονικές απαιτήσεις.
Τα συγκεκριμένα παιδιά, τα τόσο εστιασμένα στο αποτέλεσμα και την υψηλή επίδοση, μαθαίνουν με τον καιρό πως το βασικό κίνητρο της συμπεριφοράς δεν είναι το θετικό κίνητρο (δεν προσδοκούν δηλαδή την επιβράβευση που επιφέρει η επιτυχία), αλλά αντίθετα εστιάζουν τις σκέψεις και τις ενέργειές τους στην κατεύθυνση της αποφυγής των αρνητικών συνεπειών της αποτυχίας (αρνητικό κίνητρο).
Ο τρόπος για να το πετύχουν είναι μέσω της αυτοκριτικής και της αυτοτιμωρίας που δρουν έμμεσα ως ενισχυτές των προσπαθειών για επιδόσεις αρμόζουσες προς τις τελειομανιακές απαιτήσεις που έχουν (κατ’ απαίτηση του περιβάλλοντος), αναπτύξει για τον εαυτό τους.
Η αυτό-επιθετικότητα εκφράζεται επομένως κάθε φορά που η αποτυχία προκαλεί την τιμωρία, « γιατί δεν τα πήγα τέλεια επειδή δεν προσπάθησα», αλλά ταυτόχρονα εκφράζεται και ως απόσβεση της επίδρασης μιας επιτυχίας που συστηματικά απαξιώνεται από πεποιθήσεις όπως « τα κατάφερα αλλά ήταν κάτι πραγματικά εύκολο για εμένα».
Σε κάθε περίπτωση η επιτυχία δεν φαίνεται να ενισχύει θετικά το άτομο, μοιάζει περισσότερο να προσφέρει μια προσωρινή ανακούφιση από το διαρκές άγχος του φόβου της αποτυχίας.
Επομένως οι άνθρωποι που μεγαλώσανε σε τέτοια περιβάλλοντα αντιλαμβάνονται την ζωή ως μια διαδοχική σειρά αποτυχιών και μη αποτυχιών, δυστυχίας (και απουσίας της) όπου η επιτυχία, η ευτυχία, η χαρά, η απόλαυση, η ηδονή (και γενικά τα θετικά και συνήθως ενοχοποιημένα συναισθήματα), βιώνονται ως απαράδεκτες περισπάσεις απ’ την αδυσώπητη και εξακολουθητικώς μαινόμενη μάχη απέναντι στον ίδιο τον εαυτό.
