Αυτομομφή και τιμωρία του «ανάξιου» εαυτού

Η αυτομομφή σε όλες τις εκφάνσεις της (από  την επικριτική στάση έναντι του εαυτού  μέχρι την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά), συνήθως σημαίνει ένα πράγμα. Ότι ο άνθρωπος που έχει αναπτύξει τους συγκεκριμένους μηχανισμούς ελέγχου της συμπεριφοράς  εχει συνήθως  ανατραφεί από γονείς με συγκεκριμένες  και άκαμπτες πεποιθήσεις  για το πώς οφείλουν να είναι τα παιδιά τους. Οι γονείς […]

Η αυτομομφή σε όλες τις εκφάνσεις της (από  την επικριτική στάση έναντι του εαυτού  μέχρι την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά), συνήθως σημαίνει ένα πράγμα.

Ότι ο άνθρωπος που έχει αναπτύξει τους συγκεκριμένους μηχανισμούς ελέγχου της συμπεριφοράς  εχει συνήθως  ανατραφεί από γονείς με συγκεκριμένες  και άκαμπτες πεποιθήσεις  για το πώς οφείλουν να είναι τα παιδιά τους.

Οι γονείς αυτού του είδους έχουν ενεργοποιημένα  απόλυτα σχήματα για το είναι και το δέον των οικογενειακών κανόνων και εμφανίζουν την τάση να ταυτίζουν τις συμπεριφορές των παιδιών τους  με τις (υποτιθέμενες)  εσωτερικές ποιότητες τους (πχ δεν έχεις κάνει λάθος, είσαι λάθος!).

Για το παιδί  που η αποδοχή και η αγάπη των γονιών του δεν θέμα επιλογής αλλά επιβίωσης, καθίσταται ουσιαστικά αναγκαστική η εσωτερίκευση των γονικών επιταγών με την μορφή επικριτικών σκέψεων ή “φωνών”, ικανών να συγκροτήσουν ισχυρότατους μηχανισμούς αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς και υποταγής στις απόλυτες γονικές απαιτήσεις.

Τα συγκεκριμένα παιδιά, τα τόσο εστιασμένα στο αποτέλεσμα και την υψηλή επίδοση, μαθαίνουν με τον καιρό πως το βασικό κίνητρο της συμπεριφοράς δεν είναι το θετικό κίνητρο  (δεν προσδοκούν δηλαδή την επιβράβευση που επιφέρει η επιτυχία), αλλά αντίθετα εστιάζουν τις σκέψεις και τις ενέργειές τους  στην κατεύθυνση της αποφυγής των αρνητικών συνεπειών της αποτυχίας (αρνητικό κίνητρο).

Ο τρόπος για να το πετύχουν είναι μέσω της  αυτοκριτικής  και της  αυτοτιμωρίας που δρουν έμμεσα ως ενισχυτές των προσπαθειών για  επιδόσεις αρμόζουσες προς τις τελειομανιακές  απαιτήσεις που έχουν (κατ’ απαίτηση του περιβάλλοντος), αναπτύξει για   τον εαυτό τους.

Η αυτό-επιθετικότητα εκφράζεται επομένως κάθε φορά που η αποτυχία  προκαλεί την τιμωρία,  « γιατί δεν τα πήγα τέλεια  επειδή δεν προσπάθησα»,  αλλά ταυτόχρονα εκφράζεται  και ως απόσβεση της επίδρασης μιας  επιτυχίας που συστηματικά απαξιώνεται από πεποιθήσεις όπως « τα κατάφερα αλλά ήταν κάτι πραγματικά εύκολο για εμένα».

Σε κάθε περίπτωση η επιτυχία δεν φαίνεται να ενισχύει θετικά το άτομο, μοιάζει περισσότερο να  προσφέρει μια προσωρινή ανακούφιση από το  διαρκές άγχος του φόβου της αποτυχίας.

Επομένως οι άνθρωποι που μεγαλώσανε σε τέτοια περιβάλλοντα  αντιλαμβάνονται την ζωή ως μια διαδοχική σειρά  αποτυχιών και μη αποτυχιών, δυστυχίας (και απουσίας της) όπου η επιτυχία, η ευτυχία, η χαρά, η απόλαυση, η ηδονή (και γενικά τα θετικά και συνήθως ενοχοποιημένα συναισθήματα),  βιώνονται ως απαράδεκτες περισπάσεις απ’ την αδυσώπητη και εξακολουθητικώς μαινόμενη μάχη απέναντι στον ίδιο τον εαυτό.

View more articles
  • woman wearing gray long sleeved shirt and black black bottoms outfit sitting on gray wooden picnic table facing towards calm body of water at daytime

    Νευροβιολογία των διατροφικών διαταραχών

    Παρότι το περιβάλλον παίζει σίγουρα σημαντικό ρόλο στην σχηματοποίηση των συμπεριφορών,  υπάρχουν πλέον στοιχεία που δείχνουν ότι οι διατροφικές διαταραχές ξεκινούν στον εγκέφαλο.

  • Η νευρο-πλαστικότητα της τραυματικής μνήμης

    Οι μνήμες κατά την διάρκεια της ανάκτησης είναι επιρρεπείς σε αλλαγές και επομένως κάθε μελλοντική ανάκτηση χρησιμοποιεί τις τροποποιημένες πληροφορίες.

  • Αναπτυξιακό τραύμα και διατροφικές διαταραχές

    Πλήθος ερευνών έχουν τεκμηριώσει τις τραυματικές ιστορίες των ανθρώπων που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές (Dalle Grave, Rigmonti, Todisco & Oliosi, 1996; Reyes-Rodriguez et al., 2011), με την σεξουαλική κακοποίηση της παιδικής ηλικίας childhood sexual abuse (CSA) να είναι το συνηθέστερο τραύμα (De Groot & Rodin, 1999; Wonderlich et al., 2001). Ο Brewerton (2007) συνοψίζει τα […]

  • family of four walking at the street

    Συστημική θεραπεία

    Τι είναι η συστημική θεραπεία Σύστημα Σύστημα είναι ένα σύνολο από μονάδες που αλληλεπιδρούν και αποτελούν τα συστατικά μέρη μιας συνολικής διάταξης ή οργάνωσης. Ο Ludwig von Bertalanffy, πατέρας της Γενικής θεωρίας των Συστημάτων ορίζει τα συστήματα ως συμπλέγματα στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση. Aνθρώπινο σύστημα (πχ μια οικογένεια), είναι ένα σύνολο δύο ή περισσοτέρων προσώπων […]

  • woman laying on stairway grayscale photo

    Μια σημείωση για την οριακή διαταραχή της προσωπικότητας

    Η οριακή διαταραχή είναι κατά βάση η φυσιολογική απάντηση του νευρικού σύστήματος σε μάλλον “αφύσικες” καταστάσεις της παιδικής ηλικίας. Η επανοργάνωση του νευρικού συστήματος εξαιτίας των τραυματικών ή αποστερητικών εμπειριών προκαλεί μια σωρεία νευροβιολογικών αλλαγών που επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης, συναίσθησης και συμπεριφορίκης δράσης του εγκεφάλου ( brain survival mode ). Το συγκεκριμένο νευρολογικό πρότυπο […]

  • woman in purple shirt covering her face with her hand

    Η επίδραση του τοξικού στρες στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο (video)

    Ενώ οι μετριοπαθείς, βραχύβιες αντιδράσεις στρες στον οργανισμό μπορούν να προωθήσουν την ανάπτυξη, το τοξικό στρες ελλείψει της προστατευτικής στήριξης των ενηλίκων προκαλεί μια ισχυρή, ανελαστική ενεργοποίηση του συστήματος διαχείρισης του άγχους του σώματος.

  • film photography of aman and buildings

    Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη

    Η συναισθηματική νοημοσύνη (Εmotional Ιnteligence) αναφέρεται στην ικανότητα αντίληψης, ελέγχου και αξιολόγησης των συναισθημάτων. Ορισμένοι ερευνητές θεωρούν πως η (ΕΙ) αποτελεί αντικείμενο μάθησης (άρα και βελτίωσης), ενώ άλλοι την αντιμετωπίζουν ως ενδογενές χαρακτηριστικό του ατόμου

  • pink clouds

    Πόσο ελεύθερη είναι η «Ελεύθερη Βούληση»;

    The Live Brain Show S2E1 – Πόσο ελεύθερη είναι η «Ελεύθερη Βούληση»;