Η Ψυχοθεραπεία ως δρόμος…

Από μια ενδιαφέρουσα συζήτηση ομάδας Ψυχολόγων του fb για τον ντετερμινισμό και την βούληση: Σαφέστατα η ψυχανάλυση είναι ντετερμινιστική (ατομικός ντετερμινισμός) όπως και ο συμπεριφορισμός (περιβαλλοντικός ντετερμινισμός). Ο όρος Ντετερμινισμός (Determinism) όπως έχει διαμορφωθεί στη σύγχρονη αντίληψη, στην Ελληνική γλώσσα αποδίδεται σήμερα με τους όρους Ετεραρχία ή Ετεροκαθορισμός και τούτο διότι ο όρος Ντετερμινισμός όπως καθιερώθηκε σήμερα […]

Από μια ενδιαφέρουσα συζήτηση ομάδας Ψυχολόγων του fb για τον ντετερμινισμό και την βούληση:
Σαφέστατα η ψυχανάλυση είναι ντετερμινιστική (ατομικός ντετερμινισμός) όπως και ο συμπεριφορισμός (περιβαλλοντικός ντετερμινισμός).
Ο όρος Ντετερμινισμός (Determinism) όπως έχει διαμορφωθεί στη σύγχρονη αντίληψη, στην Ελληνική γλώσσα αποδίδεται σήμερα με τους όρους Ετεραρχία ή Ετεροκαθορισμός και τούτο διότι ο όρος Ντετερμινισμός όπως καθιερώθηκε σήμερα διεθνώς, υποδηλώνει κατά βάση ένα θεωρητικό σύστημα που πρεσβεύει πως όλα τα αντικείμενα και όλα τα συμβάντα ενός ορισμένου κάθε φορά είδους (που εμπίπτουν βεβαίως στο ενδιαφέρον ενός επιστημονικού κλάδου) είναι εκ των προτέρων καθορισμένα (determined) είτε λόγω κάποιων νόμων (laws) είτε κάποιων δυνάμεων (forces) που τα υποχρεώνουν να παραμένουν ως έχουν (Wikipedia). Η γνωστική όπως και η αφηγηματική προσέγγιση αντίθετα  στηρίζονται στην φαινομενολογία δίνοντας λόγο στο υποκείμενο και το προσωπικό  νόημα που είναι αναπαραστασιακές διαδικασίες.
Μελετώντας βέβαια τις ανθρώπινες συμπεριφορές θα ήταν καλό να θυμόμαστε πως ο παρατηρητης δεν μπορεί να ιδωθεί ξεχωριστά από το υποκείμενο της  παρατήρησης του  (Maturana & Varela, 1978) και επομένως τα μοντέλα μας δεν μπορεί να είναι σε καμιά περίπτωση καθαρά από τις προκαταλήψεις μας.
“Ότι συμβαίνει είναι η αφήγηση ενός παρατηρητή.”
Tα όποια μοντέλα δεν είναι η (πολύπλοκη) πραγματικότητα αλλά μια εξ ορισμού αφαιρετική ανακατασκευή η οποία υπόκειται σε τυχαία ή εσκεμμένα σφάλματα. Τούτη η θέση μας απομακρύνει ακόμη περισσότερο από τον αφελή εμπειρισμό και την λογική του Καρτεσιανού δυισμού.
Είναι λοιπών η ανθρώπινη συμπεριφορά προϊόν της ελεύθερης  βούλησης ή προ-καθορίζεται από εσωτερικούς και περιβαλλοντικούς κανόνες;
Στη δική μου οπτική  η  βούληση γίνεται αντιληπτή ως ανάδυση, ως η προσωρινή στατικότητα σε ένα διαρκώς εν κινήσει γίγνεσθαι, ως  η τάξη και η κανονικότητα που σπειροειδώς σχηματίζεται  από το χάος και μεταπίπτει αέναα  σε αυτό…..
Η Κυβερνητική και η επιστήμη των υπολογιστών έχουν ένα ωραίο παράδειγμα για αυτό το φαινόμενο, το μαύρο κουτί (black box) που περιγράφει την προσωρινή συμφωνία για κάτι…την αποκρυστάλλωση μιας άποψης, το consesus που περικλείεται εντός του  κουτιού  (και το οποίο βέβαια μπορεί να  ανοίξει εκ νέου αν και όταν  οι συνθήκες το επιβάλλουν).
Κάπως έτσι σκέφτομαι και την βούληση ως την προσωρινή (ή την λιγότερο προσωρινή) επιλογή από τα ένα πλήθος ενδεχόμενων, την ανακωχή στο πόλεμο κυριαρχίας που μαίνεται μέσα μας, την κατάσταση συν-φωνίας (βλ. Mikhail Bakhtin) που όλες οι φωνές μας συντονίζονται σ’ ένα ρυθμό (όσο πιο ομαλή είναι τούτη η μετάβαση από την οχλαγωγία στην πολυφωνικότητα  τόσο πιο μικρο κόστος  με ψυχικούς όρους θα πληρώσουμε).
Επομένως τα συμπεριφορικά πρότυπα πιθανά να αποτελούν τις ενδεχομενικότητες, να ορίζουν με άλλα λόγια τα πλαίσια των εν δυνάμει επιλογών, (μη αλκοόλ= μηδενικός αλκοολισμός), αλλά η βούληση να προκύπτει ως ανάδυση δηλαδή τυχαία ( με όρους προβλεψιμότητας), ως αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης ή της κυριαρχίας.
Η Ψυχοθεραπεία έτσι γίνεται ο δρόμος από την κυριαρχία προς την διαπραγμάτευση
Μπλέτσος Κωνσταντίνος

View more articles
  • woman wearing gray long sleeved shirt and black black bottoms outfit sitting on gray wooden picnic table facing towards calm body of water at daytime

    Νευροβιολογία των διατροφικών διαταραχών

    Παρότι το περιβάλλον παίζει σίγουρα σημαντικό ρόλο στην σχηματοποίηση των συμπεριφορών,  υπάρχουν πλέον στοιχεία που δείχνουν ότι οι διατροφικές διαταραχές ξεκινούν στον εγκέφαλο.

  • Η νευρο-πλαστικότητα της τραυματικής μνήμης

    Οι μνήμες κατά την διάρκεια της ανάκτησης είναι επιρρεπείς σε αλλαγές και επομένως κάθε μελλοντική ανάκτηση χρησιμοποιεί τις τροποποιημένες πληροφορίες.

  • Αναπτυξιακό τραύμα και διατροφικές διαταραχές

    Πλήθος ερευνών έχουν τεκμηριώσει τις τραυματικές ιστορίες των ανθρώπων που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές (Dalle Grave, Rigmonti, Todisco & Oliosi, 1996; Reyes-Rodriguez et al., 2011), με την σεξουαλική κακοποίηση της παιδικής ηλικίας childhood sexual abuse (CSA) να είναι το συνηθέστερο τραύμα (De Groot & Rodin, 1999; Wonderlich et al., 2001). Ο Brewerton (2007) συνοψίζει τα […]

  • family of four walking at the street

    Συστημική θεραπεία

    Τι είναι η συστημική θεραπεία Σύστημα Σύστημα είναι ένα σύνολο από μονάδες που αλληλεπιδρούν και αποτελούν τα συστατικά μέρη μιας συνολικής διάταξης ή οργάνωσης. Ο Ludwig von Bertalanffy, πατέρας της Γενικής θεωρίας των Συστημάτων ορίζει τα συστήματα ως συμπλέγματα στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση. Aνθρώπινο σύστημα (πχ μια οικογένεια), είναι ένα σύνολο δύο ή περισσοτέρων προσώπων […]

  • woman laying on stairway grayscale photo

    Μια σημείωση για την οριακή διαταραχή της προσωπικότητας

    Η οριακή διαταραχή είναι κατά βάση η φυσιολογική απάντηση του νευρικού σύστήματος σε μάλλον “αφύσικες” καταστάσεις της παιδικής ηλικίας. Η επανοργάνωση του νευρικού συστήματος εξαιτίας των τραυματικών ή αποστερητικών εμπειριών προκαλεί μια σωρεία νευροβιολογικών αλλαγών που επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης, συναίσθησης και συμπεριφορίκης δράσης του εγκεφάλου ( brain survival mode ). Το συγκεκριμένο νευρολογικό πρότυπο […]

  • woman in purple shirt covering her face with her hand

    Η επίδραση του τοξικού στρες στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο (video)

    Ενώ οι μετριοπαθείς, βραχύβιες αντιδράσεις στρες στον οργανισμό μπορούν να προωθήσουν την ανάπτυξη, το τοξικό στρες ελλείψει της προστατευτικής στήριξης των ενηλίκων προκαλεί μια ισχυρή, ανελαστική ενεργοποίηση του συστήματος διαχείρισης του άγχους του σώματος.

  • film photography of aman and buildings

    Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη

    Η συναισθηματική νοημοσύνη (Εmotional Ιnteligence) αναφέρεται στην ικανότητα αντίληψης, ελέγχου και αξιολόγησης των συναισθημάτων. Ορισμένοι ερευνητές θεωρούν πως η (ΕΙ) αποτελεί αντικείμενο μάθησης (άρα και βελτίωσης), ενώ άλλοι την αντιμετωπίζουν ως ενδογενές χαρακτηριστικό του ατόμου

  • pink clouds

    Πόσο ελεύθερη είναι η «Ελεύθερη Βούληση»;

    The Live Brain Show S2E1 – Πόσο ελεύθερη είναι η «Ελεύθερη Βούληση»;