Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ραγδαίας αύξησης των επιπέδων του άγχους. Για παράδειγμα ένα αυτοκινητικό ατύχημα, μια ιατρική εξέταση ή μια απόλυση. Όμως όλες αυτές οι περιπτώσεις δεν αποτελούν παρά εξαιρέσεις, στο καθημερινό άγχος που βιώνουν οι άνθρωποι.
Αυτό που κυρίως γίνεται στους ασθενείς μας είναι η καθημερινή φθορά που τους προκαλεί η αίσθηση ότι δίνουν πάρα πολλά και παίρνουν λίγα πίσω.
Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι φθείρονται από άνισες ανταλλαγές, με τα αφεντικά, τους συναδέλφους, τις συζύγους, τα παιδιά, τους γονείς, και τους φίλοι.
Είναι οι άνθρωποι που τα "παίρνουν" όλα μέσα τους , δίχως να δείχνουν το παραμικρό σημάδι πως ενοχλούνται. Είναι αποφασισμένοι να είναι θετικοί. Και πράγματι τα καταφέρνουν πάντοτε, χωρίς να ενοχλούν, χωρίς να στεναχωρούν, χωρίς να διεκδικούν τίποτε και από κανένα.
Θα τους αναγνωρίσετε εύκολα αυτούς τους ανθρώπους, είναι παντού γύρω μας, στην οικογένειά μας, στη δουλειά, στο σχολείο, στο στρατό...
Είναι εκείνοι που γελούν (ή κάνουν πολύ καλά τους άλλους να γελάν), οι ψυχές της παρέας, εκείνοι που φροντίζουν, που μπαίνουν ανάμεσα για να αποσοβήσουν την κρίση, εκείνοι που θα προστρέξουν στην ανάγκη σας, εκείνοι που θα επισκεφτείτε στο νοσοκομείο και θα σας ρωτήσουν αν είστε καλά.
Και έτσι πορεύονται στην ζωή τους μέχρι κάποιο μικρό ή μεγάλο γεγονός, γίνει η σταγόνα που ξεχειλίσει το ποτήρι.
Τότε το άγχος θα γίνει ανεξέλεγκτο και θα σωματοποιηθεί σε κατάθλιψη, αγχώδη νεύρωση, κρίση πανικού ή άσθμα.
Το αποτέλεσμα θα είναι η συμπεριφορά του ατόμου να μεταβληθεί δραστικά προς της αντίθετη κατεύθυνση.
Τώρα πλέον το άτομο ζητάει πίσω κάποια από αυτά που έδωσε. Μέσα από την ανημπόρια της αρρώστιας απαιτεί την προσοχή και την φροντίδα που στερήθηκε, σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει την διαταραγμένη ισορροπία.
Ο Gustafson θεωρεί πως αυτή η δυναμική της άνισης ανταλλαγής είναι τόσο θεμελιώδεις ώστε "Θα μπορούσε να είναι η βάση σχεδόν για όλη την ψυχοπαθολογία που βλέπουμε στην κλινική" (Gustafson, 1999).
Αναφορές
James P. Gustafson. (2005). Very Brief Psychotherapy. Abingdon, Oxon: Routledge.
15 Αυγούστου 2014
Συγκρότηση της εφηβικής ταυτότητας και διαδίκτυο
5 Αυγούστου 2014Παιδί και έφηβος,Θέματα ψυχολογίας,Εφηβεία,Εκπαιδευτικό υλικόΆρθρα,εφηβεία και διαδίκτυο
I'm Human by Nova-the-DeathGod on deviantART
Σύμφωνα τον Mead (1934), το ανθρώπινο ον αναπτύσσεται χάρη στην ικανότητά του να υιοθετεί και να κατανοεί μια μεγάλη ποικιλία στάσεων: «Γίνεται αντικείμενο για τον εαυτό του και πρόσωπο, μόνο όταν υιοθετεί τις τάσεις των άλλων απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό σ' ένα δεδομένο κοινωνικό περίγυρο».
Κινήσεις και λόγια αποκτούν νόημα που επιτρέπει πολυάριθμες ανταλλαγές με τον άλλο: το να μιλά κανείς, δεν είναι μόνο το να μπορεί να εκφράζεται ο ίδιος, αλλά το να είναι ικανός να προβλέψει ορισμένες δυνατές απαντήσεις του άλλου, να μπει εν μέρει στη θέση του
Ακούγοντας τον εαυτό του να μιλά, το παιδί αποδεσμεύεται από μια κατάσταση καθαρής υποκειμενικότητας καθώς προοδεύει στην κατάκτηση και τον έλεγχο της γλώσσας και καθώς πολλαπλασιάζει τους συνομιλητές του, το παιδί διευθετεί την προσωπικότητά του και τείνει να εμφανιστεί στα μάτια του, σύμφωνα με την έκφραση του Mead, με την οπτική του «γενικευμένου άλλου», με τον οποίο ταυτίζεται.
Παράλληλα με τον Mead, ο Freud (1921), εξερευνώντας τη γένεση της προσωπικότητας, καταδεικνύει ότι συγκροτείται διαμέσου σειράς ταυτίσεων.
Ο Erikson (1968) περιγράφει τις συνιστώσες της ταυτότητας, που περιλαμβάνουν το αίσθημα μιας υποκειμενικής ενότητας και μιας χρονικής συνέχειας (μύχια όψη), το σύνολο των κοινωνικών συγκρίσεων με τους άλλους και ενώπιον τους (αλληλεπιδραστική όψη) και τη λιγότερο ή περισσότερο εύκολη ένταξη των προτύπων και των αξιών (πολιτισμική όψη). Το παιδί, και κατόπιν ο έφηβος, ακολουθούν μια διαδρομή διαδοχικά συνειδητή και ασυνείδητη, σηματοδοτούμενη από πλείστες όσες ταυτίσεις, αλλά και από κρίσεις και ρήξεις.
Οι ψυχολόγοι έχουν αναδείξει τη διαδικασία της εξερεύνησης (exploration ) ως το βασικό μηχανισμό διαμέσω του οποίου οι έφηβοι μπορούν να πειραματιστούν σε διαφορετικές ταυτότητες και να αξιολογήσουν τον τρόπο με τον οποίο γίνονται αντιληπτές από την κοινωνία (Moshman, 2005 ; Schwartz, 2001), όπως αναφέρεται απο τον James (2009).
Πολλοί έφηβοι να εκτίθενται σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ήδη απο την ηλικία των δεκατριών. Οι όροι χρήσης υπηρεσιών όπως το MySpace και το Facebook απαιτούν ότι ένα άτομο πρέπει να είναι τουλάχιστον σε αυτή την ηλικία πριν από την δημιουργεία ενός λογαριασμού. Ο Santrock (2005) περιγράφει το συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο ως την εποχή που τα άτομα προσπαθούν να ανακαλύψουν « ποιοι είναι, τι είναι όλα αυτά, και πού πηγαίνουν στη ζωή».
Ο Marcia (1980) από την άλλη, αναφέρεται στην κρίση ταυτότητας, δεδομένου ότι αυτή η ηλικία, είναι η ηλικία της επιλογής και της αναζήτησης των εναλλακτικών λύσεων για ένα άτομο.
Μηχανισμοί δόμησης της εφηβικής ταυτότητας
Οι έφηβοι χρησιμοποιούν τρείς παράλληλους και αλληλεπιδραστικούς μηχανισμούς για να δομήσουν την ταυτότητα τους :
- Την αυτό-έκφραση (self expression)
- Tην αυτό-αντανάκλαση (self reflection)
- Kαι την επιστροφοδοσία (feedback)
Επιστροφοδοσία
Η διαδικασία αυτή περιγράφει την ανατροφοδότηση που ο έφηβος λαμβάνει ως αποτέλεσμα των δύο πρώτων. Για παράδειγμα ο έφηβος πειραματίζεται με διάφορά στυλ ντυσίματος , μουσικών στυλ κλπ (self expression) και ταυτόχρονα ξεκινάει τις βαθύτερες (εσωτερικές) αναζητήσεις του σε θέματα ηθικής, φιλοσοφικής και υπαρξιακής τάξης (self reflection).
Οι διαμορφούμενες στάσεις και συμπεριφορές για να αποκτήσουν κάποιο νόημα θα πρέπει να συγκριθούν και να αντιπαρατεθούν με τις στάσεις και τις συμπεριφορές του «γενικευμένου άλλου». Αυτή λοπών η τόσο σημαντική διαδικασία λαμβάνει νέες διαστάσεις μέσα από τα ιντερνετικά κοινωνικά δίκτυα.
Κι αυτό διότι ότι ο έφηβος που αποτείνεται για feedback στο στενό και περιορισμένου εύρους δίκτυο επαφών του (φίλοι, συγγενείς, συμμαθητές κλπ), έχει τώρα τη δυνατότητα προσφυγής σε ένα δυνητικά άπειρο πλήθος (αξιολογητών), μέσα σε ένα περιβάλλον «ασφαλούς» πειραματισμού και επανελέγχουν των κοινωνικών ταυτοτήτων του.
Συναισθηματικό σύστημα
1 Αυγούστου 2014Θέματα ψυχολογίας,Συστημική θεραπείαΆρθρα,ψυχολογία,Οικογενειακή θεραπεία
Σύμφωνα με τον Bowen (1972), οι σχέσεις μέσα σε μια οικογένεια καθορίζονται από το συναισθηματικό σύστημα και το βαθμό διαφοροποίησης των μελών από αυτό που ορίζει ως αδιαφοροποίητη μάζα του οικογενειακού εγώ.
Σε περιόδους κρίσης (και σίγουρα μια τέτοια περίοδος είναι και η περίοδος της εφηβείας) οι σχέσεις μέσα στο σύστημα τριγωνοποιούνται καθότι,“Το τρίγωνο αποτελεί το μικρότερο, σταθερό σύστημα σχέσεων. Ένα δυαδικό σύστημα σχέσεων είναι ένα ασταθές σύστημα που σε συνθήκες stress σχηματίζει ένα τρίγωνο” (σελ.22).
Σε αυτό το πλαίσιο παρατηρείται η μετατροπή του λιγότερου ισχυρού από τα τρία αλληλεπιδρώντα μέλη (συνήθως του παιδιού και του εφήβου) σε ένα είδος συναισθηματικού καταλύτη, ο οποίος αναλαμβάνει να διαχειριστεί τα έντονα συναισθήματα (άγχους, πόνου και αγωνίας) της διαπροσωπικής σχέσης του ζευγαριού.
Αν το παιδί παραμείνει σε αυτή τη θέση επί μακρό χρονικό διάστημα είναι πιθανό να αναπτύξει συμπτωματολογία (Κορρέ, 2011).
Οργανικό Ψυχοσύνδρομο
25 Ιουνίου 2014Θέματα ψυχολογίας,Εκπαιδευτικό υλικό,ΆρθραΟργανικό ψυχοσύνδρομο
[slideshare id=kHQTJ1ZCwjs4wp&w=595&h=485&fb=0&mw=0&mh=0&style=border:1px solid #CCC; border-width:1px; margin-bottom:5px; max-width: 100%;&sc=no]
Οι ομιλίες απο το συνέδριο της θεραπευτικής συμμαχίας
17 Ιουνίου 2014Θέματα ψυχολογίας,Άρθρα,ιατρικήΠολυμέσα,θεραπευτική συμμαχία
14 Χρήστος Λιονής από healthdailyconferences
15 Ελίνα Μιαούλη από healthdailyconferences
16 Σοφία Δασσύρα από healthdailyconferences
17 Μανώλης Μιττάκης από healthdailyconferences
18 Σάββας Παλαιστής από healthdailyconferences
19 Τίνα Χουχούλη από healthdailyconferences
Μερικές σκέψεις για τη θεραπευτική συμμαχία
3 Ιουνίου 2014Άρθρα,Ομιλίες σε συνέδριαθεραπευτική συμμαχία
Είχα πρόσφατα την τιμή να είμαι συντονιστής στη δεύτερη συνεδρία του Συνεδρίου για την θεραπευτική συμμαχία με θέμα “Επικοινωνία & σύγχρονη διαχείριση των αναγκών του ασθενή”. Με αφορμή λοιπών τη συμμετοχή μου θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ορισμένες σκέψεις μου, οι οποίες βασίστηκαν στις ομιλίες των συμμετεχόντων στο Πάνελ.
Ο κ Λιονής στην εισήγηση του έκανε ένα κάλεσμα στην ηθική άσκησης του Ιατρικού λειτουργήματος, μέσα από μια γνήσια πνευματική διαδικασία επανορισμού της στάσης μας απέναντι στον συνάνθρωπο που υποφέρει. Στηριζόμενος στην συμπονετική φροντίδα (compationate care), την οποία όρισε ως την ενσυναίσθηση συν την ελάφρυνση του φορτίου του ασθενούς, ανέδειξε τις καλές εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόζουν στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Μέσα από το παράδειγμα της κλινικής του εμπειρίας, παράλληλα έθιξε τα προβλήματα που γεννά ο πολυκερματισμός και η υπερεξειδίκευση στον Ιατρικό χώρο. Αναφερόμενος στην Ολιστική προσέγγιση του ανθρώπου, που με την άδεια του, θα ερμηνεύσω ως “Επιστροφή στις ρίζες”, απεύθυνε πρόσκληση στοχασμού πάνω στις βασικές αρχές της Ιατρικής δεοντολογίας (Ιπποκράτης), στις παραδοσιακές, λειτουργικές και οικονομικές, όμως συχνά λησμονημένες πρακτικές (όπως η επίκρουση) και φυσικά στις θεμελιώδεις αξίες του Δυτικού πολιτισμού (Χριστιανισμός, Ανθρωπισμός, Κλασσική Φιλοσοφία ), επί των οποίων -οφείλει να- εδράζεται η άσκηση του Ιατρικού λειτουργήματος. Τέλος ο κ Λιονής ανέδειξε την μέγιστη σημασία των επικοινωνιακών δεξιοτήτων που αποτελούν για τον Ιατρό, εκπαιδευτικό ζητούμενο και όχι ατομική προϋπόθεση στην καθημερινή πρακτική του.
Παίρνοντας την σκυτάλη η κ Μιαούλη αναφέρθηκε στην εμπειρία της ασθένειας, μέσα από την εξιστόρηση του προσωπικού της βιώματος. Ανάμεσα από τις συμπληγάδες του συστήματος υγείας, η κ Μιαούλη ανακαλύπτει τον νέο “έμπειρο” ασθενή (e-patient), ο οποίος με την χρήση των νέων τεχνολογιών, μαθαίνει, επικοινωνεί, στηρίζει και στηρίζεται, συνασπίζεται σε δυνητικές κοινότητες και απαιτεί για πρώτη φορά λόγο στα πράγματα του αφορούν την υγεία του. Για να γίνει όμως δυνατή η αναγνώριση του ρόλου του ασθενούς ως μέλους της θεραπευτική ομάδας θα πρέπει, συμπληρώνει η κ Μιαούλη, τόσο η Ιατρική κοινότητα όσο και οι ασθενείς να υπερβούν παγιωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα για τους ρόλους του Ιατρού και του ασθενή. Παρότι η αξία της Ιατρικής δεν αμφισβητείται, οι σύγχρονες αντιλήψεις επιτάσσουν για τον ασθενή ένα ρόλο συμμάχου απέναντι στον κοινό εχθρό την ασθένεια.
Στοχαζόμενος πάνω στην τοποθέτηση της κ. Μιαούλη στάθηκα ιδιαίτερα στον εμφατικό τρόπο με τον οποίο τόνισε, σε μια αποστροφή του λόγου της, την λέξη αφήγηση. Πράγματι οι άνθρωποι είμαστε εξαιρετικοί αφηγητές, κατασκευάζουμε από μικρά παιδιά ακόμη, ιστορίες τις οποίες διηγούμαστε συνεχώς ο ένας στον άλλον. Ο τρόπος επομένως με τον οποίο βιώνουμε την πραγματικότητα της ασθένειας, της υγείας, το ρόλο μας ως ασθενείς, ή το ρόλο μας ως επιστήμονες της υγείας, είναι σε κάποιο βαθμό μια αποκρυστάλλωση των αφηγήσεων που έχουμε κατά καιρούς ακούσει και ασπαστεί ως πραγματικότητες.
Και είναι πράγματι ο επιστημονικός λόγος (discource) μια κυρίαρχη κοινωνική αφήγηση που κατασκευάζει μια κυρίαρχη πραγματικότητα. Τούτο φυσικά δεν σημαίνει πως η επιστημονική αφήγηση είναι εξ ορισμού “αληθής” (είναι γνωστή εξάλλου, η προσωρινότητα των επιστημονικών πορισμάτων) ή ότι αποτελεί τη μοναδική αφήγηση.
Αν λοιπών ως επιστήμονες αναζητούμε την πολύπλευρη γνώση, τότε οφείλουμε να ανοίξουμε τα αυτιά μας και σε άλλες, μη κυρίαρχες αφηγήσεις, τέτοιες όπως είναι οι αφηγήσεις των ασθενών. Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζουμε στους ανθρώπους το προσήκοντα σεβασμό, ενώ παράλληλα καθιστούμε ευκρινή την προσωπική ευθύνη για την πορεία της υγείας.
Θα σταθώ επίσης στην τοποθέτηση της κ. Δασσύρα η οποία ανέδειξε την Κοινωνιολογική διάσταση της χρήσης του διαδικτύου και την επίδραση στις σχέσεις μεταξύ ασθενών και επιστημόνων της υγείας. Οι δυνητικές κοινότητες των ασθενών σχηματοποιούν bottom up διαδικασίες, κοινωνικές διαδικασίες δηλαδή, που εκπορεύονται από την βάση και κατευθύνονται προς την κορυφή. Τούτη η επισήμανση έχει μια ιδιαίτερα σημαντική επίπτωση στην χάραξη των πολιτικών για την υγεία, στο βαθμό που περιγράφει πολιτικές διαδικασίες εκτός του επίσημου κοινωνικού ελέγχου και των παραδοσιακών καναλιών επικοινωνίας και επιρροής (lobbying). Επίσης η άναρχη φύση του διαδικτύου, η πολυπλοκότητα και η μη προβλεψιμότητα των τεχνοκοινωνικών φαινομένων που αναδύονται (emerged) καθημερινά, η δυναμική και ταχέως μεταβαλλόμενη μεταμοντέρνα πραγματικότητα, καθιστούν προβληματικά τα κλασσικά επικοινωνιακά σχήματα των επιστημόνων του marketing.
Όπως ανέφερε στην εμπνευσμένη παρουσίαση του, ο κ. Μιτάκης τα κλασσικά σχήματα που όριζαν τόσο τις σχέσεις μεταξύ Ιατρού και ασθενών, αλλά και τα αντίστοιχα κλασσικά επικοινωνιακά πρότυπα (one size fits all) που χρησιμοποιούνται στο φαρμακευτικό marketing, είναι πλέον δύσκολο να αντικατοπτρίσουν τις σύγχρονες πραγματικότητες.
Ίσως τελικά υπάρχει αναντίρρητη ανάγκη για νέες θεωρίες και καινοτόμες μεθοδολογίες που θα επιτρέψουν το πέρασμα από την φάση αναζήτησης δεδομένων (big data), στη φάση αναζήτησης πληροφοριών (informations), ή όπως θα το έθετε ο Bateson, “πληροφοριών που μπορεί να κάνουν την διαφορά…” Τούτο, αναπόδραστα κατά την άποψη μου, περνάει μέσα από τη διαδικασία της απόδοσης νοήματος. Σε αυτή την κατεύθυνση η εμπειρική γνώση των ασθενών, η επιστημονική θέση, καθώς και η πολιτική άποψη θα μπορούσαν να συμμαχήσουν ενάντια στον κοινό εχθρό, την ασθένεια.
Διατροφικές διαταραχές
31 Μαΐου 2014Θέματα ψυχολογίας,Εφηβεία,Νευρική ανορεξίαΕκπαιδευτικό υλικό,Άρθρα,ψυχολογία,Διατροφικές διαταραχές
[googleapps domain="docs" dir="presentation/d/1Mgk7-YVZLDDcjj66yWdLUwDtZoNmifFkVd8FlGCRSAo/embed" query="start=false&loop=false&delayms=3000" width="480" height="389" /]